Gazeteport/Thelira 13.08.2013 Tarihli "Anonim şirket ortaklarının genel kurula katılma hakkı nasıl kullanılacaktır?" Başlıklı Ekrem Öncü Köşe Yazısı
- 12 Ağustos 2013
Ekrem öncü
Anonim şirket ortaklarının genel kurula katılma hakkı nasıl kullanılacaktır?
Değerli okurlarımız öncelikle herkesin geçmiş Ramazan Bayramını kutluyor ve hayırlara vesile olmasını diliyorum. Bu yazımızda, anonim şirket ortaklarının kişisel haklarının neler olduğunu belirttikten sonra bu haklardan olan genel kurula katılma hakkına daha yakından bakacağız. Tüm şirket ortakları haklarının neler olduğunu bilmelidir. Maalesef, ülkemizde insanlar haklarının çok farkında olmazlar ya da olsalar bile kullanmaktan imtina ederler. Bu yazı ile amaçlanan, şirket ortaklarının haklarının farkına varmaları ve şirket yöneticilerinin de şirket ortaklarının haklarını kullanabileceklerini ve bu nedenle yaptıkları işlemlerde daha dikkatli olmaları gerektiği konusuna dikkat çekmektir. Haklarının farkında olan ortaklar şirketlerin suistimallere ve risklere daha kapalı olmasına ve karlılığın da yüksek olmasına katkıda bulunacaklardır.
Anonim şirket ortaklarının haklarını 5 başlıkta ele alabiliriz. Bu haklar, I - Genel kurula katılma hakkı, II - Yetkisiz katılma hakkı, III - Oy hakkı, IV - Bilgi alma ve inceleme hakkı, V - özel denetim isteme hakkıdır.
TTK'nın 425-432'nci maddelerinde genel kurula katılma hakkı düzenlenmiştir.
425'inci madde uyarınca, pay sahibi, paylarından doğan haklarını kullanmak için, genel kurula kendisi katılabileceği gibi, pay sahibi olan veya olmayan bir kişiyi de temsilcisi olarak genel kurula yollayabilir. Temsilcinin pay sahibi olmasını öngören esas sözleşme hükmü geçersizdir.
Bu düzenleme uyarınca, pay sahibinin temsil edilebilirlik ilkesi, esas sözleşme, genel kurul kararları, diğer düzenlemeler ve idari tasarruflarca kaldırılamayacaktır. Temsil edilebilirlik ağır şekil şartlarına da bağlanmış değildir. Pay sahibi genel kurula katılamayacak olur ise, yerine pay sahiplerinden birine yetki verebileceği gibi pay sahibi olmayan birine de yetki verebilecektir. Kanunda 'bir kişiyi de temsilci olarak genel kurula yollayabilir'ifadesindeki 'bir kişiyi'den temsil yetkisinin sadece bir kişiye verilebileceği anlaşılmamalıdır. İstenirse birden çok kişi de genel kurula katılmak için temsilci olarak görevlendirilebilinecektir. Bu durumda 433 ve 436'ncı madde düzenlemeleri gözetilecektir.
Ayrıca, temsilci olarak genel kurula katılacak kişinin pay sahibi olması zorunluluğu da esas sözleşmelere konulamayacaktır. Esas sözleşmeye böyle bir hüküm konulacak olsa bile hukuken bir anlam ifade etmeyecektir.
426'ncı madde uyarınca da,(1) Senede bağlanmamış paylardan, nama yazılı pay senetlerinden ve ilmühaberlerden doğan pay sahipliği hakları, pay defterinde kayıtlı bulunan pay sahibi veya pay sahibince, yazılı olarak yetkilendirilmiş kişi tarafından kullanılır.
(2) Hamiline yazılı pay senedinin zilyedi bulunduğunu ispat eden kimse, şirkete karşı pay sahipliğinden doğan hakları kullanmaya yetkilidir.
426'ncı madde ile anlatılmak istenilen ise, pay sahibinin haklarını kullanabilmesi için pay sahibi olduğunu şirkete ispatlamasının zorunlu olduğudur. Birinci fıkrada, pay defterine yazılabilen pay sahiplerinin bunu pay defteri aracılığı ile, ikinci fıkrada da hamiline yazılı hisse senetlerinde zilyetlikle ispat edilebileceği hükme bağlanmıştır. Nama yazılı paylar bakımından 496'ncı madde düzenlemesi de dikkate alınacaktır. Söz konusu madde düzenlemesi borsaya kote edilmiş nama yazılı payların borsada satılmasını düzenlemektedir.
düzenlenmiştir. 427'nci maddeye göre, 427-431'nci maddeler ile pay sahibinin temsili(1) Katılma haklarını temsilci olarak kullanan kişi, temsil edilenin talimatına uyar. Talimata aykırılık, oyu geçersiz kılmaz. Temsil edilenin temsilciye karşı hakları saklıdır.
(2) Hamiline yazılı pay senedini, rehin, hapis hakkı, saklama sözleşmesi veya kullanım ödüncü sözleşmesi ve benzeri sözleşmeler sebebiyle elde bulunduran kimse, pay sahipliği haklarını, ancak pay sahibi tarafından özel bir yazılı belge ile yetkilendirilmişse kullanabilir.
Temsilcinin talimata uyması gerektiğini düzenleyen bu hüküm yeni getirilen bir hükümdür. Bu hüküm hem tek kişinin temsiline hem de birden çok kişinin temsiline (428 ve 429'uncu maddeler) yöneliktir. Temsilci temsil edilenin talimatlarına uymaz ise kullanmış olduğu oy yine de geçersiz olmayacaktır ve genel kurul da bu nedenle geçersiz sayılmayacaktır. Böyle bir durumda temsil edilen temsilciye karşı dava açabilecektir.
İkinci fıkrada anlatılmak istenen ise, sahibinin zilyetliğinde bulunmayan hamiline yazılı hisse senetlerine ilişkin temsil yetkisinin yazılı bir belge ile verilebileceğidir.
TTK'nın 428-431 maddeleri, organın temsilcisi, bağımsız temsilci, kurumsal temsilci, tevdi eden temsilci, bildirge ve bildirimi düzenlemektedir. Söz konusu düzenlemeler ayrı bir yazı konusunu oluşturacak kapsamda olduğundan burada ayrıntısına girilmeyecektir.
432'nci madde ile ise birden çok hak sahibine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre, (1) Bir pay, birden çok kişinin ortak mülkiyetindeyse, bunlar içlerinden birini veya üçüncü bir kişiyi, genel kurulda paydan doğan haklarını kullanması için temsilci olarak atayabilirler.
(2) Bir payın üzerinde intifa hakkı bulunması hâlinde, aksi kararlaştırılmamışsa, oy hakkı, intifa hakkı sahibi tarafından kullanılır. Ancak, intifa hakkı sahibi, pay sahibinin menfaatlerini hakkaniyete uygun bir şekilde göz önünde tutarak hareket etmemiş olması dolayısıyla pay sahibine karşı sorumludur.
Madde düzenlemesi uyarınca, bir pay, birden çok kişinin ortak mülkiyetindeyse, bunlar içlerinden birini veya üçüncü bir kişiyi, genel kurulda paydan doğan haklarını kullanması için temsilci olarak atayabileceklerdir.
Ayrıca, bir payın üzerinde intifa hakkı bulunması hâlinde, aksi kararlaştırılmamışsa, oy hakkı, intifa hakkı sahibi tarafından kullanılacak, ancak, intifa hakkı sahibi, pay sahibinin menfaatlerini hakkaniyete uygun bir şekilde göz önünde tutarak hareket etmemiş olması dolayısıyla pay sahibine karşı sorumlu olacaktır.
Bu yazımızda pay sahiplerinin genel kurula katılma hakkını ele aldık. Bundan sonraki yazımızda pay sahiplerinin haklarına yönelik getirilen düzenlemeler ele alınmaya devam edilecektir.