Gazeteport/Thelira 13.01.2013 Tarihli "Sermaye taahhüdü yerine getirilmez ise ne olur?"Başlıklı Ekrem Öncü Köşe Yazısı
- 13 Kasım 2013
Ekrem öncü
Sermaye taahhüdü yerine getirilmez ise ne olur?
Değerli okurlarımız, son yazımızda şirket ortakların üçüncü kişilerden olan alacaklarını şirkete sermaye olarak koyup koyamayacaklarını ele almıştık. Bu yazımızda ise, sermaye taahhüdünün yerine getirilmemesinin yaptırımının neler olacağını ele alacağız. Yazımız dikkatli bir şekilde incelendiğinde görülecektir ki, taahhüt edilen sermayenin ödenmemesinin ciddi sonuçları bulunmaktadır. Bu öyle bir süreçtir ki, taahhüt ettiği sermayeyi ödemeyen pay sahibi elindeki payları dahi yitirebilecektir.
TTK'nın 344'üncü maddesine göre, nakden taahhüt edilen payların itibarî değerlerinin en az yüzde yirmibeşi tescilden önce, gerisi de şirketin tescilini izleyen yirmidört ay içinde ödenir. Payların çıkarma primlerinin tamamı tescilden önce ödenir. Sermaye Piyasası Kanununun pay bedellerinin ödenmelerine ilişkin hükümleri saklıdır.
Buna göre, nakden taahhüt edilen tutarın en az %25'i tescilden önce ödenecek kalanı ise tescili izleyen 24 ay içinde ödeme yapılacaktır.
TTK'nın 128'inci maddesine göre, her ortak usulüne göre düzenlenmiş ve imza edilmiş şirket sözleşmesiyle koymayı taahhüt ettiği sermayeden dolayı şirkete karşı borçludur.
Şirket, her ortağın sermaye koyma borcunu yerine getirmesini isteyebileceği ve dava edebileceği gibi, yerine getirmede gecikme sebebiyle uğradığı zararın tazminini de isteyebilir. Tazminat istemi için ihtar şarttır. Şahıs şirketlerinde bu davayı ortaklar da açabilir.
Ortaklarca, sermaye olarak konulması taahhüt edilen hakların korunması için, kurucular tarafından ortaklar aleyhine ihtiyati tedbir istenebilir. Tedbir üzerine açılacak davalar için, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda öngörülen süre ancak şirketin tescil ve ilanı tarihinden itibaren işlemeye başlar.
TTK'nın 129'uncu maddesi de, zamanında ifa edilmeyen sermaye para ise, 128 inci madde gereğince tazminat hakkına halel gelmemek şartıyla, aksine şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede hüküm yoksa, şirketin tescili anından itibaren temerrüt faizi isteneceğini düzenlemektedir.
ANONİM ŞİRKETLERDE öZEL DüZENLEME!
TTK'nın 481'inci maddesi uyarınca; payların bedelleri, yönetim kurulu tarafından, esas sözleşmede başkaca hüküm bulunmadığı takdirde, pay sahiplerinden ilan yoluyla istenir. İlanda, ödenmesi istenen sermaye borcunun oranı veya tutarı ile ödeme tarihi ve ödemenin nereye yapılacağı açıkça belirtilir. İkincil yükümlülükler hakkında, esas sözleşmede, sözleşme cezası da öngörülebilir.
482'nci madde düzenlemesi uyarınca ise, sermaye koyma borcunu süresi içinde yerine getirmeyen pay sahibi, ihtara gerek olmaksızın, temerrüt faizi ödemekle yükümlüdür.
Dikkat edilmesi gereken husus, anonim şirketlerde sermaye koyma borcunu süresinde yerine getirmeyen ortakların ihtara bile gerek olmaksızın temerrüt faizi ödemelerinin zorunlu olduğu düzenlemesidir.
Ayrıca, yönetim kurulu, mütemerrit pay sahibini, iştirak taahhüdünden ve yaptığı kısmi ödemelerden doğan haklarından yoksun bırakmaya ve söz konusu payı satıp yerine başkasını almaya ve kendisine verilmiş pay senedi varsa, bunları iptal etmeye yetkilidir. İptal edilen pay senetleri ele geçirilemiyorsa iptal kararı 35 inci maddede yazılı gazetede ve ayrıca esas sözleşmenin öngördüğü şekilde ilan olunur.
Bu oldukça ciddi yaptırımı olan bir düzenlemedir. Taahhüdünü yerine getirmeyen pay sahibinin hisselerini yönetim kurulunun alma yetkisi bulunmaktadır. Anonim şirket ortakları sermaye taahhütlerini yerine getirme konusunda gereken hassasiyeti göstermelidir.
Diğer yandan esas sözleşmeyle, pay sahipleri, temerrüt hâlinde, sözleşme cezası ödemekle zorunlu tutulabilirler. Şirketin tazminat hakları saklıdır.
YöNETİM KURULU PAY BEDELİNİ öDEMEYEN ORTAĞI ORTAKLIKTAN çIKARMAK İçİN NE YAPACAKTIR?
TTK'nın 483'üncü maddesi uyarınca, yönetim kurulu tarafından, mütemerrit pay sahibine, 35 inci maddede yazılı gazete ile esas sözleşmenin öngördüğü şekilde ilan yoluyla şirketin internet sitesinde de yayımlanacak bir mesajla ihtarda bulunulur. Bu ihtarda, mütemerrit pay sahibinin temerrüde konu olan tutarı bir ay içinde ödemesi, aksi hâlde, ilgili paylara ilişkin haklarından yoksun bırakılacağı ve sözleşme cezasının isteneceği belirtilir.
Nama yazılı pay senetlerinin sahiplerine bu davet ve ihtar, ilan yerine, iadeli taahhütlü mektupla ve internet sitesi mesajı ile yapılır. Bir aylık süre, mektubun alındığı tarihten başlar.
Mütemerrit pay sahibi, yeni pay sahibinin ödemelerinden açık kalan tutar için şirkete karşı sorumludur. 501 inci madde hükmü ise saklıdır.
KURUCULAR, YöNETİM KURULU üYELERİ, YöNETİCİLER VE TASFİYE MEMURLARI SERMAYE TAAHHüDüNüN YERİNE GETİRİLMEMESİ HALİNDE İŞLEM YAPMAZLAR İSE CEZAİ BİR İŞLEMLE KARŞILAŞACAKLAR MIDIR?
TTK'nın 553'üncü maddesine göre,kurucular, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve tasfiye memurları, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettikleri takdirde, hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar.
Dolayısıyla bu kişiler görevlerini yapmazlar ise 553'üncü madde kapsamında sorumlu da tutulabileceklerdir.
Yazımızdan anlaşılacağı üzere sermaye tahhüdünün yerine getirilmemesinin yaptırımı pay senetlerini kaybetmeye kadar gidebilecek bir süreçtir. özellikle sorunlu ortaklıklarda bu durumdan yararlanmak isteyen ortaklar olabilecektir. Bu nedenle taahhüd edilen sermayenin yerine getirilmesi konusuna dikkat edilmelidir.