VUK Genel Tebliği Taslağı (Seri No:495)
- 25 Nisan 2018
Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)’ndan:
VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ TASLAĞI
(SIRA NO: 495)
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa, 21/3/2018 tarihli
ve 7103 sayılı Vergi Kanunları ile Çeşitli Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 11 inci maddesi ile eklenen “Yurtdışından getirilerek
sermaye olarak konulan yabancı paralar” başlıklı 280/A maddesinin uygulanmasına ilişkin
usul ve esasların belirlenmesi bu Tebliğin amaç ve kapsamını oluşturmaktadır.
Yasal düzenlemeler ve dayanak
MADDE 2 – (1) 213 sayılı Vergi Usul Kanununun;
- 258 inci maddesinde, “Değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasiyle ilgili
iktisadi kıymetlerin takdir ve tesbitidir.”,
- 259 uncu maddesinde, “Değerlemede, iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında
gösterilen gün ve zamanlarda haiz oldukları kıymetler esas tutulur.”,
- 280 inci maddesinde, “Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin
takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.
Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye
Bakanlığınca tespit olunur.
...”,
- 280/A maddesinde, “Yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırım yapacak tam
mükellef sermaye şirketlerine, işe başladıkları hesap dönemini takip eden hesap dönemi
sonuna kadar yurtdışından getirilerek sermaye olarak konulan yabancı paraların, söz konusu
dönem zarfında yatırım teşvik belgesi kapsamında sarf olunan kısmı nedeniyle oluşan kur
farkları pasifte özel bir fon hesabına alınabilir. Bu durumda olumlu kur farkları bu hesabın
alacağına, olumsuz kur farkları ise bu hesabın borcuna kaydedilir.
Sermaye olarak konulan bu yabancı paraların, işe başlanılan hesap dönemini takip
eden hesap dönemi sonuna kadar herhangi bir suretle sarf edilmeyen kısmı; bu hesap
dönemlerine ait vergilendirme dönemlerinin sonuna kadar mukayyet değeriyle, işe başlanılan
hesap dönemini takip eden hesap döneminin sonu itibarıyla bu Kanunun 280 inci maddesine
göre değerlenir.
Birinci fıkra uyarınca oluşan fon hesabı, sermayeye ilave edilme dışında, herhangi bir
suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin
yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulur.
Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan devir ve bölünme işlemleri hariç, şirketin tasfiyesi
halinde de bu hüküm uygulanır.
Mükelleflerin, bu madde hükmünden yararlanabilmeleri için ticaret siciline tescil
tarihini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar yatırım teşvik belgesi almak için başvuruda
bulunmuş ve işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar bu belgeyi
2
almış olması gerekir. Söz konusu yabancı paralar; başvurunun süresi içinde yapılmaması
halinde müteakip ilk vergilendirme dönemi, yatırım teşvik belgesinin alınamaması halinde ise
işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonu itibarıyla bu Kanunun 280 inci
maddesine göre değerlenir.
Maliye Bakanlığı bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye
yetkilidir.”
hükümleri yer almakta olup, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa eklenen 280/A maddesi,
7103 sayılı Kanunun yayım tarihi olan 27/3/2018 tarihinden sonra tescil edilen sermaye
şirketlerine uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.
(2) 20/4/1976 tarihli ve 15565 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 130 Sıra No.lu
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ve 27/12/1998 tarihli ve 23566 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan 217 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, değerleme günü itibarıyla Maliye
Bakanlığınca kurların ilan edilmediği durumlarda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca
ilan edilen kurların esas alınacağı belirlenmiş olup, yapılacak değerlemede efektif cinsinden
yabancı paralar için efektif alış kuru (efektif alış kurunun bulunmaması halinde döviz alış
kuru), döviz cinsinden yabancı paralar içinse döviz alış kuru uygulanmaktadır.
(3) Bu Tebliğ, 213 sayılı Kanunun 280/A maddesinin beşinci fıkrasıyla Maliye
Bakanlığına tanınan yetkiye dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ uygulamasında;
a) 213 sayılı Kanun: 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununu,
b) 5520 sayılı Kanun: 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununu,
c) 7103 sayılı Kanun: 21/3/2018 tarihli ve 7103 sayılı Vergi Kanunları ile Çeşitli
Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu,
ç) İşe başlama: 213 sayılı Kanunun 153 üncü maddesi kapsamında işe başlamayı,
d) Sermaye şirketi: 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 124 üncü
maddesinin (2) numaralı fıkrasında belirtilen sermaye şirketlerini,
e) Tam mükellef: 5520 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasında
tanımlanan mükellefiyet türüne tabi olan sermaye şirketlerini,
f) Vergilendirme dönemi: 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun
mükerrer 120 nci maddesine göre belirlenen geçici vergi dönemlerini,
g) Yatırım teşvik belgesi: Yatırımın karakteristik değerlerini ihtiva eden, yatırımın bu
değerler ve tespit edilen şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde üzerinde kayıtlı
destek unsurlarından istifade imkânı sağlayan ve 19/6/2012 tarihli ve 28328 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı amaçlarına uygun olarak
gerçekleştirilecek yatırımlar için Ekonomi Bakanlığı (Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye
Genel Müdürlüğü) veya ilgili yerel birimler (Kalkınma Ajansları, Sanayi Odaları) tarafından
düzenlenen belgeyi,
ifade eder.
Uygulamadan yararlanmanın şartları
MADDE 4 – (1) 213 sayılı Kanunun 280/A maddesi uygulamasından
yararlanılabilmesi için aşağıda yer verilen şartların yerine getirilmiş olması gerekmektedir:
3
a) Sermaye şirketi olma,
b) 7103 sayılı Kanunun yayımı tarihinden sonra ticaret siciline tescil edilmiş olma,
c) 5520 sayılı Kanun uygulamasında tam mükellef olma,
ç) Sermaye olarak konulan yabancı parayı yurt dışından getirme.
(2) Bu müessese hükümlerinden faydalanmak isteyen mükelleflerin, birinci fıkrada
sayılan şartları ((ç) bendi hariç) işe ilk kez başlama tarihi itibarıyla taşıması zorunlu olup, bu
şartların sonradan yerine getirilmesi durumunda bu müessese kapsamında değerleme
hükümlerinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.
Sermaye olarak konulmak üzere yurtdışından getirilen yabancı para
MADDE 5 – (1) Yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırım yapacak tam mükellef
sermaye şirketlerine, işe başladıkları hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar
yurt dışından getirilerek sermaye olarak konulan yabancı paralar uygulama kapsamındadır.
(2) Yurtdışından sermaye olarak getirilecek yabancı para, madde kapsamında
değerleme hakkına sahip sermaye şirketlerine sermaye taahhüdünde bulunan ortaklar veya
bunların yetki verdiği kişiler tarafından getirilebilir.
(3) Sermaye olarak konulacak yabancı para, tamamen veya kısmen (bir veya birden
fazla seferde) Türkiye’ye getirilebilir. Bu durumda getirilen ve şirkete sermaye olarak
konulan tutarla sınırlı olarak bu uygulamadan yararlanılabilecektir.
(4) Türkiye’ye getirilmekten maksat, yurt dışında bulunan yabancı paranın ortaklar
veya yetki verdiği kişilerce; fiziki olarak Türkiye’ye getirilmesi, Türkiye’deki bankalarda
mevcut ya da yeni açılacak bir hesaba transfer edilmesi, 9/5/2013 tarihli ve 6475 sayılı Posta
Hizmetleri Kanununa göre kurulan Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. veya 20/6/2013 tarihli ve
6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik
Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından
Türkiye’ye getirilmesidir.
(5) Yurt dışından yabancı para getirildiğinin, ilgili mevzuatı çerçevesinde yetkili
kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenmiş belgelerle (banka dekontu,
deklarasyona/bildirime istinaden Gümrük İdaresinden alınan belgeler gibi) tevsik edilmesi
şarttır.
(6) Yabancı para transferi, ortakların veya yetkilendirdiği kişilerin şahsına ait
hesaplara yapılabileceği gibi, madde kapsamında değerleme yapacak sermaye şirketlerinin
nakdi sermayelerinin ödenmesinde kullanılacak olan ve 6102 sayılı Kanunun 345 inci
maddesi uyarınca açılması gereken şirket hesabına yurt dışından doğrudan yapılması da
mümkündür.
(7) Madde kapsamına giren yabancı paranın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca
alım satımı yapılan konvertibl para niteliğinde olması esastır.
Yurtdışından sermaye olarak getirilen yabancı paranın hesaplara alınması
MADDE 6 – (1) 6102 sayılı Kanun bakımından şirket sözleşmesinde (6102 sayılı
Kanunun 339, 566 ve 575 inci maddelerinde belirtilen ve sermaye şirketlerinin kurulmasına
esas olan sözleşme), şirket sermayesinin tutarı, şirkete sermaye taahhüdünde bulunan
kurucuların sermaye payları ve bunların ödenme şeklinin yer alması gerekmekte olup, anonim
şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler bakımından nakden taahhüt edilen
sermaye payının en az % 25 inin bu şirketlerin tescilinden önce ödenmesi zorunlu
bulunmaktadır. Ayrıca nakdi sermayenin 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık
4
Kanununa bağlı bir bankada, kurulmakta olan şirket adına açılacak özel bir hesaba, sadece
şirketin kullanabileceği şekilde yatırılması 6102 sayılı Kanun bakımından zorunludur.
(2) Bu itibarla, sermaye şirketlerine gerek tescilden önce gerekse tescilden sonra
sermaye taahhüdünün yerine getirilmesi amacıyla kurucularca/ortaklarca yapılan ödemeler
madde kapsamında değerlendirilecektir.
(3) Madde kapsamına giren yabancı paralar, sermaye ödemesinin yapıldığı tarih
itibariyle, 130 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ve 217 Seri No.lu Gelir Vergisi
Genel Tebliğinde belirtilen esaslara göre değerlenmek suretiyle kayıtlara alınacak ve bu değer
söz konusu yabancı paranın madde uygulamasındaki mukayyet değeri olarak kabul
edilecektir.
(4) Şirket kayıtlarına alınan madde kapsamındaki yabancı paralar, 213 sayılı Kanunun
280/A maddesi kapsamında ayrı olarak izlenebilecek şekilde yardımcı hesaplarda takip edilir.
Bu hesaplar, şirketlerin aynı yabancı para cinsinden olan ancak madde kapsamına girmeyen
yabancı paralara ilişkin hesapları ile karıştırılmaz.
Örnek 1: Dört ortaklı olarak kurulan ve hesap dönemi takvim yılı olan ABCD A.Ş.
3/4/2018 tarihinde ticaret siciline tescil edilmek suretiyle tüzel kişilik kazanmıştır. Her bir
ortak eşit paya sahip olup, şirketin sermayesi 2.000.000 TL dir. Söz konusu sermayenin
tamamı nakit sermaye olarak taahhüt edilmiştir. Taahhüt edilen sermayeye karşılık olarak her
bir ortak 100.000 ABD Doları tutarını şirketin tescili öncesinde ilgili mevzuatı uyarınca şirket
adına açılan hesaba yatırmıştır. 3/4/2018 tarihinde kur (1 ABD Doları = 3,9577 TL)
şeklindedir ve ortaklar söz konusu yabancı paraları 2018 takvim yılı içerisinde Türkiye’ye
getirmiştir.
Buna göre yapılması gereken kayıtlar aşağıda gösterilmiştir.
Açıklama Borç (TL) Alacak (TL)
....................................3/4/2018...............................
ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-)
SERMAYE
Şirket kuruluşu
2.000.000
2.000.000
....................................3/4/2018...............................
BANKALAR HESABI
Yurtdışı döviz sermaye (VUK 280/A) 400.000 ABD Doları
ÖDENMEMİŞ SERMAYE HESABI (-)
Kurucu ortaklarca yerine getirilen sermaye taahhüdü
1.583.080
1.583.080
Yatırım teşvik belgesi almak amacıyla başvuruda bulunulması
MADDE 7 – (1) 213 sayılı Kanunun 280/A maddesi hükmünden yararlanılabilmesi
için ticaret siciline tescil tarihini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar yatırım teşvik belgesi
almak üzere ilgili mevzuatında belirlenen esaslar doğrultusunda Ekonomi Bakanlığına
(Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne) ya da ilgili yerel birimlere
(Kalkınma Ajansları, Sanayi Odaları) başvuruda bulunulmalıdır.
5
Örneğin; 11/5/2018 tarihinde ticaret siciline tescil edilen tam mükellef bir sermaye
şirketinin, mezkûr madde uygulamasından yararlanabilmesi için, 31/8/2018 tarihine kadar
yatırım teşvik belgesi almak amacıyla başvuruda bulunması zorunludur.
(2) Mükelleflerin yapmış olduğu yatırım teşvik belgesi başvurularına ilişkin belgeleri
213 sayılı Kanun uyarınca muhafaza ve gerektiğinde ibraz etmesi gerekmektedir.
Madde kapsamına giren yabancı paraların mukayyet değeri ile değerlenmesi
MADDE 8 – (1) 213 sayılı Kanunun 280/A maddesi kapsamında, yurt dışından
getirilerek şirkete sermaye olarak konulan yabancı paralardan, yatırım teşvik belgesi için
yapılan başvuru tarihine kadar sarf olunmayan kısım, başvuru tarihine kadar geçen
vergilendirme dönemlerine ilişkin değerleme günlerinde mukayyet değeriyle değerlenecektir.
Söz konusu yabancı paraların mukayyet değerle değerlemesine ilişkin mükellefin
tercihi, verilmesi gereken ilk geçici vergi beyannamesi ile birlikte vergi dairesine bildirilir.
(2) Yatırım teşvik belgesi almak için ticaret siciline tescil tarihini izleyen üçüncü ayın
sonuna kadar başvuruda bulunulması halinde, mezkur paralardan sarf olunmayan kısım, işe
başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar mukayyet değer ile
değerlenecektir.
(3) Yatırım teşvik belgesi başvuru süresinin bitim tarihini içine alan vergilendirme
dönemine ilişkin değerleme gününde de bu paralardan sarf olunmayan kısım, yatırım teşvik
belgesi almak için başvuru yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın mukayyet değeri ile
değerlenecektir.
(4) Yatırım teşvik belgesi almak için belirtilen sürede başvurulmuş olmasına karşın,
bu başvurunun ilgili makamlarca reddolunması halinde, red tarihinin içinde bulunduğu
vergilendirme dönemi sonunda da bu yabancı paralardan sarf olunmayan kısım mukayyet
değeri ile değerlenir.
Örnek 2: Hesap dönemi olarak takvim yılı esasını kullanan, ticaret siciline tescil tarihi
10/5/2018 olan ve madde kapsamında değerleme yapmak isteyen E Ltd. Şti. 31/8/2018
tarihine kadar yatırım teşvik belgesi almak için ilgili kurumlara başvuruda bulunmalıdır.
Mükellef, ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemi sonunda madde kapsamına giren yabancı
paralardan sarf olunmayan kısmını mukayyet değeri ile değerleyebilecek olup, bu tarihe kadar
başvuruda bulunması halinde, söz konusu yabancı paralardan sarf olunmayan kısmını
31/12/2019 tarihine kadar 213 sayılı Kanunun 280/A maddesi uyarınca mukayyet değeri ile
değerlemeye tabi tutacaktır. Ancak bu süre zarfında yatırım teşvik belgesi başvurusunun
reddedilmesi halinde, red tarihinin içinde bulunduğu vergilendirme dönemine kadar (bu
dönem dahil) söz konusu yabancı paralar mukayyet değeri ile değerlenecektir.
Madde kapsamına giren yabancı paraların 213 sayılı Kanunun 280 inci maddesi
uyarınca değerlenmesi
MADDE 9- (1) Müessese hükümlerinden faydalanmak isteyen mükelleflerce, 213
sayılı Kanunun 280/A maddesinde öngörülen süre dahilinde;
- yatırım teşvik belgesi almak için başvuru yapılmaması halinde, başvuru süresinin
bitim tarihini içine alan vergilendirme dönemini takip eden vergilendirme dönemine ilişkin
değerleme gününde,
- yatırım teşvik belgesi almak için başvuru yapılmasına karşın, bu başvurunun ilgili
makamlarca reddolunması halinde, red tarihinin içinde bulunduğu vergilendirme dönemini
takip eden vergilendirme dönemine ilişkin değerleme gününde,
6
- yatırım teşvik belgesi almak için başvuru yapılmış olmasına karşın, bu belgenin
çeşitli sebeplerle işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar
alınamaması halinde işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap döneminin son
vergilendirme dönemine ilişkin değerleme gününde,
- yatırım teşvik belgesi almak için başvuru yapılmış olması ve belgenin de işe
başlanılan hesap dönemi veya müteakip hesap dönemi içerisinde alınmış olması halinde, işe
başlanılan hesap dönemini takip eden hesap döneminin son vergilendirme dönemine ilişkin
değerleme gününde,
madde kapsamına giren yabancı paralardan sarf olunmayan kısım, 213 sayılı Kanunun
280 inci maddesi uyarınca değerlenerek oluşan kur farkları, ilgili gelir ve gider hesaplarına
alınacaktır.
(5) Madde kapsamına giren yabancı paraların 213 sayılı Kanunun 280 inci maddesi
uyarınca değerlendiği vergilendirme dönemlerinden sonra bir daha mukayyet değeri ile
değerlenme imkânı bulunmamaktadır.
Sermaye olarak konulan yabancı paranın yatırım teşvik belgesi haricinde sarf
olunması
MADDE 10- (1) Mükelleflerin, madde kapsamına giren yabancı paralarını, yatırım
teşvik belgesi haricinde sarf etmeleri halinde, bu harcamalar nedeniyle lehe ve aleyhe oluşan
kur farkları ilgili gelir veya gider hesaplarına dahil edilerek kurum kazancının hesabında
dikkate alınacaktır.
Örnek 3: Örnek 1’deki ABCD A.Ş., yatırım teşvik belgesini 30/6/2018 tarihinde
almış olup, madde kapsamındaki dövizi (ABD Doları) ile 25/7/2018 tarihinde KDV dahil
30.000 ABD Doları (1 ABD Doları=4,00 TL) bedelle bir binek otomobili satın almıştır.
(Alınan otomobil yatırım teşvik belgesinde yer almamakta olup, ABCD A.Ş., kısmen veya
tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi faaliyetinde
bulunmamaktadır. KDV maliyet bedeli içerisinde dikkate alınmıştır.)
Buna göre, yapılması gereken muhasebe kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
Açıklama Borç (TL) Alacak (TL)
....................................25/7/2018...............................
TAŞITLAR HESABI
BANKALAR HESABI
Yurtdışı döviz sermaye (VUK 280/A) 30.000
ABD Doları
KAMBİYO KARLARI HESABI
Yurtdışından getirilip sermaye olarak konulan döviz ile binek
otomobili alınması
Kur farkı=[(4,00-3,9577)x30.000=]1.269 TL
120.000
118.731
1.269
Kayıtlardan da görüleceği üzere, yatırım teşvik belgesi kapsamında sarf olunmayan
yabancı paralar nedeniyle oluşan kur farkı ilgili gelir hesabına alınmıştır.
Sermaye olarak konulan yabancı paranın yatırım teşvik belgesi kapsamında sarf
olunması
MADDE 11 – (1) Madde kapsamına giren yabancı paraların, işe başlanılan hesap
dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar yatırım teşvik belgesi kapsamında sarf
7
olunması halinde, sarf olunan kısım nedeniyle sarf olunma tarihi itibariyle oluşan kur farkları
213 sayılı Kanunun 280/A maddesi uyarınca pasifte özel bir fon hesabına alınır. Bu durumda
olumlu kur farkları bu hesabın alacağına, olumsuz kur farkları ise bu hesabın borcuna
kaydedilecektir.
(2) Yatırım teşvik belgesi kapsamında sarfiyat, madde kapsamına giren yabancı
paranın, yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılacak yatırımlara ilişkin ödemelerde
kullanılması anlamına gelmektedir.
213 sayılı Kanunun 280/A maddesi kapsamında fon hesabına alınacak kur farkı
doğuran ödemelere ait yatırımlar, yatırım tamamlama vizesinde de yer almalıdır. Bir başka
deyişle, yatırım tamamlama vizesinde yer almayan veya ilgili mevzuatı uyarınca yatırım
desteklerinden faydalanması mümkün olmayan yatırım harcamaları nedeniyle oluşan kur
farklarının 213 sayılı Kanunun 280/A maddesi kapsamında fon hesabına alınması mümkün
bulunmamaktadır.
Yatırım teşvik belgesinde yer almasına karşın Ekonomi Bakanlığı tarafından verilen
izin ile devir, satış veya ihraç işlemine konu edilen kıymetler için yapılmış harcamalar
nedeniyle ortaya çıkan ve fon hesabına alınan kur farklarına ilişkin olarak her hangi bir
düzeltme işlemi yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
Yatırım teşvik belgesinin iptal edilmesi durumunda, iptale konu belge kapsamında sarf
olunan yabancı paralar nedeniyle oluşan kur farkları için bu uygulama kapsamında işlem tesis
edilemez.
(3) Yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan sarfiyatın doğrudan ilgili yabancı para
cinsinden yapılması veya bu paraların Türk Lirasına çevrilerek yapılması mümkün
bulunmaktadır. Şu kadar ki yabancı paranın Türk Lirasına çevrilerek sarf olunması halinde,
çevrim işleminin yapıldığı tarihte ödemenin yapılması şarttır. Aksi halde, 213 sayılı Kanunun
280/A maddesi kapsamına giren yabancı paraların Türk Lirasına çevrilmesi nedeniyle oluşan
kur farklarının fon hesabına alınması mümkün bulunmamaktadır.
(4) Yatırım teşvik belgesi alınmadan, 213 sayılı Kanunun 280/A maddesi kapsamına
giren yabancı paraların sarf olunması nedeniyle oluşan kur farklarının fon hesabına alınması
mümkün bulunmamaktadır.
Örnek 4: Örnek 1 ve 3’teki ABCD A.Ş. yatırım teşvik belgesi kapsamında
(yurtdışından getirilerek sermaye olarak konulan yabancı paradan) KDV’den müstesna olarak
14/9/2018 tarihinde 10.000 ABD Doları değerinde, 15/10/2018 tarihinde de 162.000 TL
değerinde makina almış ve bedelini peşin olarak ödemiştir. 14/9/2018 tarihinde 1 ABD
Doları=3,90 TL, 15/10/2018 tarihinde ise 1 ABD Doları=4,05 TL dir. Mükellef 15/10/2018
tarihindeki ödemesini gerçekleştirmek için madde kapsamına giren 40.000 ABD Doları
tutarındaki dövizi aynı tarihte Türk Lirasına çevirmiştir.
Buna göre, yapılması gereken muhasebe kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
8
Açıklama Borç (TL) Alacak (TL)
....................................14/9/2018...............................
TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI
KAMBİYO ZARARLARI HESABI
BANKALAR HESABI
Yurtdışı döviz sermaye (VUK 280/A) 10.000
ABD Doları
Yurt dışından getirilerek sermaye olarak konulan yabancı
paradan 10.000 ABD Doları karşılığı makina alınması
39.000
577
39.577
....................................14/9/2018...............................
ÖZEL FONLAR HESABI
Kur farkı özel fon hesabı (VUK 280/A)
KAMBİYO ZARARLARI HESABI
Yatırım teşvik belgesi kapsamında sarf nedeniyle oluşan
olumsuz kur farkının [(3,9577-3,90)x10.000= 577 TL] özel fon
hesabına alınması
577
577
Açıklama Borç (TL) Alacak (TL)
....................................15/10/2018...............................
BANKALAR HESABI
TL mevduat
BANKALAR HESABI
Yurtdışı döviz sermaye (VUK 280/A) 40.000
ABD Doları
KAMBİYO KARLARI HESABI
162.000 TL tutarında makina alma amacıyla, yurt dışından
getirilerek sermaye olarak konulan yabancı paradan 40.000
ABD Doları’nın TL ye çevrilmesi
162.000
158.308
3.692
Açıklama Borç (TL) Alacak (TL)
....................................15/10/2018...............................
TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI
BANKALAR HESABI
TL mevduat
162.000 TL karşılığı makina alınması
162.000
162.000
....................................15/10/2018...............................
KAMBİYO KARLARI HESABI
ÖZEL FONLAR HESABI
Kur farkı özel fon hesabı (VUK 280/A)
Yatırım teşvik belgesi kapsamında sarf nedeniyle oluşan
olumlu kur farkının [(4,05-3,9577)x40.000= 3.692 TL] özel fon
hesabına alınması
3.692
3.692
9
Özel fon hesabında biriken kur farkları
MADDE 12 – (1) 213 sayılı Kanunun 280/A maddesinin birinci fıkrası uyarınca
oluşan fon hesabı, sermayeye ilave edilme dışında, herhangi bir suretle başka bir hesaba
nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile
ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde kurumlar vergisine tâbi tutulur.
(2) Şirketin tasfiyesi halinde de bu kapsamda işlem tesis edilir. Ancak, 5520 sayılı
Kanuna göre yapılan devir ve bölünme hallerinde, fon hesabında yer alan tutarlar işletmeden
çekilmiş veya başka bir hesaba nakledilmiş sayılmaz. Söz konusu fon hesabının tamamen
veya kısmen devrolunduğu kurumlar için de birinci fıkra hükümleri geçerlidir.
(3) İşe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonu itibariyle, 213 sayılı
Kanunun 280/A maddesi uyarınca oluşan fon hesabı borç bakiye vermiş ise, bir başka deyişle
madde kapsamına giren yabancı paraların yatırım teşvik belgesi kapsamında sarf olunması
nedeniyle bu dönem zarfında şirketler aleyhine net olarak kur farkı zararı oluşmuş ise, bu
durumda şirketler lehine bir fon oluşmadığı ve sermayeye ilave edilecek bir unsur ortaya
çıkmadığından, bu bakiye tutar bu dönem sonu itibariyle zarara geçirilmek suretiyle
kapatılacaktır.
Örnek 5: 10/4/2018 tarihinde kurulan ve 13/7/2018 tarihinde yatırım teşvik belgesi
alan (Y) Ltd. Şti. madde kapsamında yaptığı harcamalar sonucu oluşan kur farklarını özel fon
hesabına almış olup 31/12/2019 tarihinde özel fon hesabı 15.000 TL borç bakiyesi vermiştir.
Bu durumda, madde kapsamına giren yabancı paraların yatırım teşvik belgesi
kapsamında sarf olunması nedeniyle bu dönem zarfında şirket aleyhine net olarak kur farkı
zararı oluşmuş olup, şirket lehine bir fon oluşmadığı ve sermayeye ilave edilecek bir unsur
ortaya çıkmadığından, bu bakiye tutarı bu dönem sonu itibariyle zarara geçirilmek suretiyle
kapatılacaktır.
Buna göre, yapılması gereken muhasebe kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
Açıklama Borç (TL) Alacak (TL)
....................................31/12/2019...............................
KAMBİYO ZARARLARI HESABI
ÖZEL FONLAR HESABI
Kur farkı özel fon hesabı (VUK 280/A)
Özel fon hesabındaki zararın giderlere aktarılması
15.000
15.000
Diğer hususlar
MADDE 13 - (1) 213 sayılı Kanunun 280/A maddesinde yer alan uygulama ihtiyari
bir uygulama mahiyetinde olmakla birlikte, bu maddeden yararlanılmaya başlanılmasını
müteakiben, izleyen dönemlerde farklı işlem tesis edilmesi mümkün değildir.
(2) Bu madde kapsamında yurtdışından getirilen yabancı paralar, ilgili varlık
hesaplarında ayrı yardımcı hesaplarda takip edilir ve aynı döviz cinsinden olsa dahi diğer
hesaplar ile karıştırılmaz.
(3) Söz konusu uygulamadan esasen, tam mükellef sermaye şirketlerinin şirket
sözleşmelerinde taahhüt edilen sermaye rakamının işe başlanılan hesap dönemini takip eden
hesap dönemi süresince ödenen tutarı için faydalanılacak olmakla birlikte, söz konusu süre
zarfında 6102 sayılı Kanuna uygun şekilde yapılacak sermaye artırımları kapsamında
şirketlere konulacak ve madde kapsamına giren yabancı paralar için de faydalanılabilmesi
mümkün bulunmaktadır.
10
(4) 213 sayılı Kanunun 280/A maddesi kapsamında değerleme gününde mukayyet
değer ile değerlenen yabancı paralar, tutarına bakılmaksızın, ilgili olduğu yabancı para
karşılığı da gösterilmek suretiyle, kurumlar vergisi ve kurum geçici vergi beyannameleri eki
mali tablo dipnotlarında ayrıca raporlanacaktır.
Cezai müeyyide
MADDE 14- (1) Bu Tebliğde düzenlenen usul ve esaslara aykırı hareket eden
mükellefler hakkında Vergi Usul Kanununun ilgili ceza hükümleri çerçevesinde işlem tesis
edilecektir.
Yürürlük
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Maliye Bakanı yürütür.
