Yeni TTK'nın 549'uncu maddesine göre, şirketin kuruluşu, sermayesinin artırılması ve azaltılması ile birleşme, bölünme, tür değiştirme ve menkul kıymet çıkarma gibi işlemlerle ilgili belgelerin, izahnamelerin, taahhütlerin, beyanların ve garantilerin yanlış, hileli, sahte, gerçeğe aykırı olmasından, gerçeğin saklanmış bulunmasından ve diğer kanuna aykırılıklardan doğan zararlardan, belgeleri düzenleyenler veya beyanları yapanlar ile kusurlarının varlığı hâlinde bunlara katılanlar sorumludur.

 

Buna benzer düzenleme Eski TTK'nın 305'inci maddesinde yer almakta idi. Ancak 305'inci madde belgelerin 'gerçeğe aykırı' düzenlenmiş olmasına özgülenmiş dar bir madde idi ve kusurdan söz etmediği için sorumluluğun niteliği yönünden tereddütlere yol açıyordu.

 

Hangi işlemler sorumluluk kapsamında olacaktır?

 

549'uncu madde düzenlemesi ise oldukça geniş kapsamlıdır. Buna göre sorumluluk sadece, kuruluş, sermayesinin artırılması ve azaltılması, birleşme, bölünme, tür değiştirme ve menkul değer ihracı gibi sınırlı sayıda işlemleri kapsamamakta, ayrıca, belirtilmemiş işlemleri, halka açılmayla ilgili olarak izahnameleri de kapsamakta ve bu işlemler bağlamında belgeleri de düzenlemektedir. Hükümde sadece izahname anılmış olmasına rağmen halka açılmayla ilgili her türlü belge de hüküm kapsamına girmektedir.

 

Hukuki sorumluluk davasını kimler açabilecektir?

 

Hukuki sorumluluk davasında aktif dava ehliyeti, 'zarar görenler'e aittir. Bunlar ise, somut olayın durumuna göre pay sahipleri, pay sahipliği sıfatını bu işlemler dolayısıyla yitirenler, menkul değerleri alanlar, bu menkul değerlerin sonraki sahipleri olabilir.

 

Bu dava 'düzenleyenler' ile 'katılanlara' açılacaktır. Maddede düzenleyenler ile katılanların açık tanımı yapılmamıştır, ancak bunlarla ilgili farklı sorumluluk kriterleri belirlenmiştir. Düzenleyenler için kusursuz, katılanlar bakımından kusurlu sorumluluk kabul edilmiştir. Katılanların arasına dağıtanların da girmesi gerektiği maddenin gerekçesinde vurgulanmıştır.

 

Sorumluluk şartları ise, kanuna aykırı, doğru olmayan, gerçeği dürüst bir şekilde yansıtmayan beyanlar ve bazı hususların gizlenmiş olması, bundan zarar doğmuş bulunması ve uygun nedensellik bağıdır.

 

Birlikte zarar verilmesi durumunda zarar tazmini nasıl olacaktır?

 

Birlikte zarar verilmesi durumunda zarar tazmini Yeni TTK'nın 557'nci maddesi ile düzenlenmiştir. Buna göre, birden çok kişinin aynı zararı tazminle yükümlü olmaları hâlinde, bunlardan her biri, kusuruna ve durumun gereklerine göre, zarar şahsen kendisine yükletilebildiği ölçüde, bu zarardan diğerleriyle birlikte müteselsilen sorumlu olur. Davacı birden çok sorumlu kişiyi zararın tamamı için birlikte dava edebilir ve hâkimin aynı davada her bir davalının tazminat borcunu belirlemesini isteyebilir. Birden çok sorumlu arasındaki başvuru, durumun bütün gerekleri dikkate alınarak hâkim tarafından belirlenir.

 

Belgeleri ve beyanları kanuna aykırı olanlara verilecek ceza nedir?

 

Yeni TTK'nın 562'nci maddesi uyarınca, belgeleri sahte olarak düzenleyenler ile, ticari defterlere kasıtlı olarak gerçeğe aykırı kayıt yapanlar bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacaklardır.

 

Dolayısıyla, Yeni TTK'nın 549'uncu maddesi ile, şirketin kuruluşu, sermayesinin artırılması ve azaltılması ile birleşme, bölünme, tür değiştirme ve menkul kıymet çıkarma gibi işlemlerle ilgili belgelerin, izahnamelerin, taahhütlerin, beyanların ve garantilerin yanlış, hileli, sahte, gerçeğe aykırı olmasından, gerçeğin saklanmış bulunmasından ve diğer kanuna aykırılıklardan doğan zararlardan, belgeleri düzenleyenler veya beyanları yapanlar ile kusurlarının varlığı hâlinde bunlara katılanlar sorumlu olacaklar ve haklarında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilebilecektir. Bu nedenle sayılan işlemlerin yapılması esnasında dikkatli olmak hapis cezasıyla muhatap olmamak için önemlidir.