Bilindiği üzere, Yeni TTK ile Bakanlar Kurulunca belirlenecek olan haddin üstünde kalan şirketler bağımsız denetime tabi olacaktır. Bağımsız denetime tabi olacak şirketler bakımından hangi dönem itibariyle denetim zorunluluğunun başlayacağı hususu yazımızın konusunu oluşturacaktır.

 Hangi firmalar 01.01.2013 tarihinden itibaren bağımsız denetime tabi olacaktır?

 Yeni TTK'nın 1534/4'üncü maddesi uyarınca, anonim şirketlerin denetlenmesine ilişkin 397 ilâ 406'ncı maddeler 1/1/2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.

 Ancak, Yeni TTK'nın 397'nci maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu'na bağımsız denetime tabi olacak firmaları belirleme yetkisi verilmiş olup, Bakanlar Kurulu Kararı Taslağı uyarınca karar hükümleri, (I) sayılı liste kapsamındaki şirketler için 1/1/2013, (II) sayılı liste kapsamındaki şirketler için 1/1/2014 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir.

 Bu durumda (I) sayılı listede olan firmalar için bağımsız denetim 1 Ocak 2013'ten itibaren geçerli olacaktır. Bu şirketler, Sermaya Piyasası Kanunu (SPK) uyarınca denetime tabi firmalar (aracılık faaliyetlerine münhasır olmak üzere bankalar, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, yatırım ortaklıkları, ipotek finansmanı şirketleri, halka açık olan veya halka açık sayılan şirketler, borsalar, teşkilatlanmış diğer piyasalar ve takas ve saklama kuruluşları), Bankacılık Kanunu uyarınca denetime tabi olan şirketler ile ilgili taslak kararda (I) sayılı listede 8 başlıkta sayılan şirketlerdir. Hemen belirtelim ki, bu şirketler halihazırda zaten denetim yaptırmak zorunda olan firmalardır. Bu firmaların yaptırmakta oldukları denetim 1 Ocak 2013'ten itibaren aynı şekilde devam edecektir.

 
1 Ocak 2014'ten itibaren denetime tabi olacak firmalar hangileridir?

 Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı Taslağında (II) sayılı listede yer alan firmaların 1 Ocak 2014'ten itibaren denetime tabi olacakları düzenlenmektedir. Bu firmalar için denetime tabi olma ölçütü olarak aktif büyüklük, yıllık net satış hasılatı ve çalışan sayısı esas alınmış olup, tek başına veya bağlı ortaklarıyla birlikte aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayan sermaye şirketleri 1 Ocak 2014'ten itibaren denetime tabi olacaktır.

 - Aktif büyüklüğü 150.000.000.-TL ve üstü,

- Yıllık net satış hasılatı 200.000.000.-TL ve üstü,

- çalışan sayısı 500 ve üstü.

 1 Ocak 2014'ten itibaren bağımsız denetime tabi olacak şirketler, (II) sayılı listede belirlenen ölçütlerden ikisini aşan ancak (I) sayılı listede sayılmayan şirketlerdir. Yani, örneğin (II) sayılı listede belirlenen hadlerden ikisini aşan ancak payları borsada işlem gören bir firma (I) sayılı listeye de girdiği için 1 Ocak 2013'ten itibaren bağımsız denetimini eskiden olduğu gibi yaptıracaktır. Ancak, (II) sayılı listedeki hadlerden ikisini aşan ve (I) sayılı listeye girmeyen bir firma ise 1 Ocak 2014'te itibaren bağımsız denetime tabi olacaktır. Böylelikle, yeni bağımsız denetime tabi olacak firmalar için bir yıl erteleme yapılmış olunmaktadır ve yerinde bir düzenleme olmuştur.

 Bilindiği üzere bağımsız denetime ilişkin yetki Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'na verilmiştir. Bağımsız denetim firmalarının kurulabilmesinin şartları da kanunla kendisine verilen yetkiye istinaden bu kurum tarafından belirlenecektir. Kurum tarafından taslak bir yönetmelik yayımlanmıştır. Dolayısıyla, bağımsız denetim şirketlerinin yetkilendirilmesi de bir süreç alacaktır. Bu nedenle, (II) sayılı listede yer alıp (I) sayılı listeye girmeyen firmalar için bağımsız denetimin 1 Ocak 2014'ten itibaren başlayacak olması yerinde bir düzenleme olacaktır.

 Bağımsız Denetim Yönetmelik Taslağında sorumlu ortak denetçinin Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK) için 10 yıllık mesleki ve 2 yıllık denetim, diğer denetimler için 6 yıllık mesleki ve 1 yıllık denetim tecrübesi bulunması şartı getirilmiştir. SPK Bağımsız Tebliği uyarınca sorumlu ortak baş denetçilerin, en az iki yıl süreyle Kurulun listesinde yer alan bağımsız denetim kuruluşlarında sermaye piyasası kurumları ve halka açık anonim ortaklıkların bağımsız denetimde fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya baş denetçi unvanı ile çalışmış olmaları veya Kurul üyesi olarak 2 yıl veya Kurul meslek personeli olarak 5 yıl çalışmış olmaları şartı aranmakta idi.

Yeni TTK'nın 400'üncü maddesi ile, YMM, SMMM ve bağımsız denetim kuruluşları bağımsız denetim yapmak üzere görevlendirilmiştir. Taslakta, KAYİK denetimleri için 2 yıllık ve diğer denetimler için 1 yıllık denetim tecrübesi şartı getirilmiştir.

Daha önceki yazılarımda vurgulamıştım ancak yeri gelmişken tekrar vurgulamak isterim ki, bu çok muğlak bir düzenlemedir. Denetimden kasıt, sadece bağımsız denetim olarak algılanmamalıdır. Böyle algılanması durumunda, örneğin 20 yıl boyunca Maliye Bakanlığı'nda denetim elamanlığı yapmış ve 5 yıldır da özel sektörde Yeminli Mali Müşavirlik yapmış bir YMM bağısız denetim yapabilmek için 1 veya 2 yıllık denetim şartını sağlayamayacaktır. Aynı durum, örneğin, 25 yıldır faaliyette bulunan SMMM'ler için de geçerli olacaktır.

Kanaatimce, bu düzenleme anlamsızdır, Taslakta yer alan 1 ve 2 yıllık süre şartı kaldırılmalıdır. Kaldı ki, bağımsız denetim yapabilmek için sınav ve eğitim şartı bulunmaktadır. Sınavı geçmiş olan ya da geçmiş sayılanlar ile eğitime tabi olanlar için ayrıca böyle bir şart konulması mevcut yapıyı korumayı arzulamaktan öte bir anlam ifade etmeyecektir. çünkü, bağımsız denetim yetkisi alabilmek bu şart yüzünden neredeyse imkansız olacaktır. İzleyen yıllarda Bakanlar Kurulunca haddin düşürülmesi halinde mevcut bağımsız denetim şirketleri bakımından tekel yaratılmış olacaktır.

önümüzdeki yazımızın konusunu ise, münferit ve konsolide finansal tablolarını TMS/TFRS uyarınca oluşturmak zorunda olanların hangi dönemden itibaren bu tablolarını oluşturmaları gerekeceği ve 1 Ocak 2014'ten itibaren bağımsız denetime tabi olacak firmaların münferit ve konsolide finansal tablolarını TMS/TFRS uyarınca hangi dönemden itibaren oluşturmak zorunda olacakları hususu oluşturacaktır.