YeniTTK'nın 208'inci maddesi uyarınca, 'Hâkim şirket, doğrudan veya dolaylı olarak bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının en az yüzde doksanına sahipse, azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralına aykırı davranıyor, fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket ediyorsa, hâkim şirket azlığın paylarını varsa borsa değeri, yoksa 202 nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen şekilde belirlenen değer ile satın alabilir.'

 

Bu madde ile amaçlanan gerekçede de belirtildiği üzere, bir şirketin sermayesinin ve oy hakkının %90'ının uygun gördüğü bir kararın uygulanmasına kişisel ya da çeşitli sebeplerle karşı çıkan ortakların şirketi bunaltan ve engelleyen davranışlarına son verip şirket içi barışı sağlamaktır. Bu düzenlemenin kötüye kullanmasının önlenmesi için karar mahkemeye bırakılmıştır.

 

Bu düzenleme uyarınca mahkemeye gidebilmek için, azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralına aykırı davranıyor, fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket ediyor olmalıdır. Aksi türlü, gerekçesiz bir şekilde %90'lık pay sahibi %10'luk pay sahiplerinin hisselerini zorla yani mahkeme kararıyla satın alamayacaktır.

 

Hâkim şirket azlığın paylarını varsa borsa değeri, yoksa 202'nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen şekilde belirlenen değer ile satın alabilecektir.

 

208'inci maddede 'hakim şirket'in satın almasından bahsedilmektedir. Yani bir şirket bir başka şirketin %90 ve üzerinde hissesine sahip olması halinde bu düzenleme geçerli olacaktır. örneğin, Diyar A.Ş. Yenigün A.Ş.'nin %90 ortağıdır. Yenigün A.Ş.'nin %10 hissesi ise farklı gerçek ve/veya tüzel kişilere aittir. Bu durumda, Diyar A.Ş. Yenigün A.Ş.'nin %10'luk hissesini 208'inci maddede belirtilen koşullarla devir alma hakkına sahip olabilecektir.

 

Gerçek kişiler %90 ve üzerinde paya sahip hakim ortak olduğunda diğer ortakların paylarını mahkeme kanalıyla alabilecek midir?

 

örnekte, Diyar A.Ş. değil de, gerçek kişi olan Ahmet Diyar (Ahmet Diyar gerçek kişi olduğu için 'hakim şirket' olarak değerlendirilemeyecekitir) Yenigün A.Ş.'nin %90 hissesine sahip olmuş olsa 208'inci madde uyarınca %10'luk hisseyi mahkeme kanalıyla alabilecek midir?

 

Yeni TTK'nın 195'inci maddesinin 5'inci fıkrasına göre, 'şirketler topluluğunun hâkiminin, merkezi veya yerleşim yeri yurt içinde veya dışında bulunan, bir teşebbüs olması hâlinde de, 195 ilâ 209 uncu maddeler ile bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır. Hâkim teşebbüs tacir sayılır. Konsolide tablolar hakkındaki hükümler saklıdır.'

 

195/5 düzenlemesi uyarınca yukarıda sorduğumuz soruya verilecek cevap evet satın alabilir olacaktır. 195/5 düzenlemesi uyarınca %90 hisseye sahip olan kişi 'hakim şirket' değil de, gerçek kişi olsa bile 208'inci madde düzenlemesinden yararlanabileceklerdir.

 

Halka açık şirketlerde %90 paya sahip olanlar da TTK 208 hükmü uyarınca %10'luk payı mahkeme kanalıyla satın alabilecek midir?

 

Hemen belirtelim ki, bu sorunun cevabı olumsuzdur. 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 27/3 maddesine göre, 6102 sayılı Kanunun 208 inci maddesi halka açık ortaklıklara uygulanmayacaktır.