Gazeteport/Thelira 11.09.2013 Tarihli "İflas eden şirketlerin defterleri kimden istenecektir?" Başlıklı Ekrem Öncü Köşe Yazısı
- 11 Eylül 2013
Ekrem öncü
İflas eden şirketlerin defterleri kimden istenecektir?
Değerli okurlarımız uygulamada iflas eden şirketlerin defter ve belgeleri ilgili dönem kanuni temsilcilerinden istenmekte ve defter ve belgelerin ilgili dönem kanuni temsilcilerince ibraz edilememesi halinde de indirim konusu yapılan KDV'ler reddedilmekte ve usulsüzlük cezası kesilmektedir. Bu tür bir uygulama hatalıdır ve yargıda düşmektedir. İflas halinde defter ve belgelerin kimlerden istenebileceği bu yazımızda ele alınacaktır.
VUK 10'uncu madde uyarınca, tüzel kişilerle küçüklerin ve kısıtlıların Vakıflar ve Cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mükellef veya vergi sorumlusu olmaları halinde bunlara düşen ödevler kanuni temsilcileri, tüzel kişiliği olmayan teşekkülleri idare edenler ve varsa bunların temsilcileri tarafından yerine getirilir.
Vergi idaresi, iflasa giren ya da iflas eden firmaların iflas dönemine ya da iflas dönemi öncesine ait defter ve belgeleri hangi kanuni temsilciden isteyecektir?
örneğin, X A.Ş. hakkında 18.04.2010 tarihli Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilen kararla 01.04.2010 tarihi itibariyle Asliye Ticaret Mahkemesince iflasın açılmasına karar verilmiş olsun. İflasın kapatılmasına dair kararın tarihi ise 15.12.2010 tarihi olsun ve bu karar 10.01.2011 tarihli Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilsin. Yine, Ticaret Sicil Tüzüğü uyarınca X A.Ş.'nin Ticaret Sicilinden silindiği 15.01.2011 tarihli Ticaret Sicil gazetesi ile ilan edilsin.
X A.Ş.'nin 2009 dönemini incelemek isteyen Vergi Müfettişinin 15.03.2011 tarihli defter belge ibraz yazısını 16.03.2011 tarihinde şirketin 2009 döneminde kanuni temsilcisi olan kişiden istediğini varsayalım. 2009 dönemi kanuni temsilcisi ise defter ve belgelerinin kendisinde olmadığını, şirketin iflas ettiğini inceleme elemanına bildirdiğini kabul edelim.
Vergi Müfettişi de bunun üzerine defter ve belgeleri ibraz etmemekten şirketin 2009 yılı KDV indirimlerinin tamamını reddetmiş olsun.
Vergi Müfettişinin yapmış olduğu işlem doğru mudur?
Hemen söyleyelim ki bu işlem doğru bir işlem değildir. çünkü iflasa giren şirketin kanuni temsilcisi değişmektedir.
İcra İflas Kanununun 166'ncı maddesine göre;
İflas kararı, iflas dairesine bildirilir.
Daire, kararı kendiliğinden ve derhal tapuya, ticaret sicil memurluğuna, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliğine, mahalli ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet borsalarına, Sermaye Piyasası Kuruluna ve diğer lazım gelenlere bildirir. Daire, ayrıca kararı, karar tarihinde, tirajı ellibinin (50.000) üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden biri ile birlikte iflas edenin muamele merkezinin bulunduğu yerdeki bir gazetede ve Ticaret Sicili Gazetesinde ilan eder. Tirajı ellibinin (50.000) üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetenin yayınlandığı yer aynı zamanda muamele merkezi ise mahalli gazetede ilan yapılmaz.
İflasın kapandığı veya kaldırıldığı da aynı suretle bildirilir ve ilan olunur.
İcra İflas Kanununun 226'ncı maddesine göre de, masanın kanuni mümessili iflas idaresidir. İdare masanın menfaatlerini gözetmek ve tasfiyeyi yapmakla mükelleftir.
Yeni TTK'nın 534'üncü maddesine göre de, iflas hâlinde tasfiye, iflas idaresi tarafından İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre yapılır. Şirket organları temsil yetkilerini, ancak şirketin iflas idaresi tarafından temsil edilmediği hususlar için korurlar.
Dolayısıyla iflasa giren bir şirketin kanuni temsilcisi iflas idaresi olmaktadır. Dolayısıyla, iflastan önceki dönemlere ait defter ve belgeler de iflas idaresinden istenecektir. örnekte, Vergi Müfettişi defter ve belgeleri iflas idaresinden değil de 2009 döneminde kanuni temsilci olanlardan istediği için yapılan işlem hukuken geçersiz olacaktır.
İflas idaresi yeni kanuni temsilci olmuştur. Aslında bu durumun şirketin kanuni temsilcisinin değişmesinden farkı yoktur. Bu nedenle de, defter ve belgelerin isteneceği kişi nasıl ki iflasa girmeyen şirketlerde en son kanuni temsilci ise, iflasta da iflas idaresidir ve önceki dönemler de dahil defter ve belgeler iflas idaresinden istenecektir. Aksi türlü defter ve belgelerin ibraz edilmediği gerekçesi ile yazılan raporlar düşecektir ki, bu yönde yargı kararları mevcuttur.