Gazeteport/Thelira 19.09.2013 Tarihli "Takdire sevk edilen incelemeler yargıda düşebilir mi?" Başlıklı Ekrem Öncü Köşe Yazısı
- 19 Ağustos 2013
Ekrem öncü
Takdire sevk edilen incelemeler yargıda düşebilir mi?
Bilindiği üzere zamanaşımı dolmak üzere olan incelemelerde inceleme elemanları vergiyi zamanaşımına uğratmamak için incelemeyi matrah takdiri için takdire sevk etmektedirler. Takdir komisyonuna sevk edilen incelemelerde zamanaşımı durmakta ve takdir komisyonu kararının vergi dairesi tebliğinden itibaren kalan süre tekrar işlemeye başlamaktadır.
TAKDİR NEDENİ BULUNMA ŞARTI
Takdir komisyonuna sevk edilen incelemeler için 'takdir nedeni' bulunmak zorundadır. VUK 74 uyarınca, takdir komisyonu görevlerini yaparken takdir sebepleri bulunup bulunmadığını incelemez. Bu nedenle de takdir komisyonuna sevklerde takdir nedeni belirtilmelidir.
Takdire sevk işlemleri genellikle zamanaşımının dolmasına yakın olduğu için henüz defter ve belgeler temin edilememiş olabiliyor ve bu durumda da takdir nedeni tespit edilemeyebiliyor. Uygulamada da zamanaşımının dolmasına çok az süre kala takdire sevk işlemi yapıldığı için vergi dairesi takdir nedenini belirtmeksizin takdire sevk işlemini gerçekleştirebiliyor. Takdir nedeni olmaksızın komisyona sevk edilen incelemelerde takdir nedeninin komisyona sevk edildikten sonra bulunması halinde bu işlem hukuken geçersiz olacaktır ve yargıda kabul edilmeme ihtimali çok yüksektir. Nitekim VUK 74'te bunu ifade etmektedir.
Burada akla gelebilecek önemli bir husus ise, takdir nedeninin belirtilmiş olması halinde takdir komisyonunun sevkde belirtilenden farklı bir takdir sebebine dayanarak matrah/matrah farkı takdir etmesi halinde de yapılacak işlemin hukuken geçerli olup olmayacağıdır. Kanaatimce, böyle bir durumda da yeni bir takdir nedeni yaratıldığı için işlem hukuken geçersiz sayılacaktır.
TAKDİR KOMİSYONUNDA GEçECEK SüRE
VUK 114 uyarınca, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak 5 yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar. Vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması, zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder. Ancak, işlemeyen süre her hal ve takdirde bir yıldan fazla olamaz.
Düzenleme uyarınca, örneğin 31.12'de zamanaşımına uğrayacak olan bir işlem nedeniyle 29.12'de takdire sevk işlemi yapılmış ise takdir komisyonu bir yıl içerisinde takdirini yapmak zorundadır. Takdir yapılıp vergi dairesine tevdi işlemi gerçekleştikten sonra vergi dairesinin mükellefe tebliğ işlemini 2 gün içinde yapması zorunludur. Aksi türlü tarh zamanaşımı dolmuş olacaktır.
Bu halde VUK 114 uyarınca zamanaşımı bir yıldan fazla duramayacaktır.
MATRAH FARKI YERİNE VERGİ FARKININ TESPİT EDİLMESİ
Takdir komisyonuna sevk edilen incelemelerde matrah farkı yerine vergi farkı tespit edilebilecek midir? Böyle bir durumda yapılması gereken işlem nedir?
VUK'un 30 ve 74'üncü maddeleri uyarınca takdir komisyonunun matrah, matrah farkı takdir yetkisi bulunmakta iken vergi farkı tespit yetkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle de, takdir komisyonuna sevk işlemi yapılırken vergi farkı bulunmuş ise bu vergi farkının matrah farkına çevrilerek sevk işlemi yapılmalıdır. Aksi türlü, vergi farkına istinaden yapılan sevkler de mahkemelerce kabul edilmeyebilecektir.
Sonuç olarak zamanaşımının son günlerinde takdire sevk işlemi yapılırken takdir sebebinin mutlaka belirtilmesi gerekmektedir. Aksi türlü mükellefler takdir komisyonlarının takdir sebeplerini belirleme yetkisi olmadığını iddia ederek yapılan işlemin yargıda iptal edilmesini sağlayabileceklerdir.
NOT: Konuyla ilgili olarak daha detaylı tartışma için Vergi Sorunları Dergisinin Ağustos/2013 sayısında E. Gelirler Başkontrolörü Ekrem IŞIK'ın makalesine başvurulabilinir.