Gazeteport/Thelira 19.06.2013 Tarihli "Kira gelirlerinde vergileme sil baştan" Başlıklı Ekrem Öncü Köşe Yazısı
- 19 Haziran 2013
Ekrem öncü
Kira gelirlerinde vergileme sil baştan
Değerli okurlarımız, Gelir Vergisi Tasarısı ile gayrimenkulden elde edilen kiraların vergilemesi ciddi şekilde değişmektedir. Bu yazımızda gayrimenkul sermaye iradlarının vergilendirmesinde halen uygulanan vergileme sistemi ile yeni sistem karşılaştırmalı olarak incelenecektir.
Mevcut Gelir Vergisi Kanununda gayrimenkul sermaye iradının vergilendirilmesi 70-74 maddelerde düzenlenmiştir. Tasarıda ise 37-40 maddelerde düzenlenmiştir.
İŞYERLERİNDE GöTüRü GİDER UYGULAMASI BİTECEKTİR
Bilindiği üzere, mevcut yasada mükellefler (hakları kiraya verenler hariç) diledikleri takdirde 74'üncü maddede sayılan giderlere karşılık olmak üzere hasılatlarından %25'ini götürü olarak indirebilmekteler. Bu usulü seçenler iki yıl geçmedikçe de bu usulden dönememekte idiler. Bu sisteme götürü gider usulü denmekte idi ve mükellefler çoğunlukla bu sistemi uygulayarak hasılatlarının %25'ini gider olarak dikkate almakta idiler. Götürü gider uygulamasında gayrimenkulün işyeri ya da konut olarak kiraya verilmesi bu gider isteminin uygulamasına aykırı değildi.
Tasarının bu şekilde geçmesi halinde yeni sistemde götürü gider uygulamasına gayrimenkulün işyeri olarak kiraya verilmesinden elde edilen gelirler bakımından son verilmiş olacaktır. Kanun işyerlerinden elde edilen kiralar için gerçek gider usulüne zorunlu tutmaktadır. İşyerlerinden elde edilen 2013 yılı gelirleri için de götürü gider uygulaması yapılabilecek, 2014 ve izleyen yılların hasılatlarından hasılatın %25'i götürü gider olarak düşülemeyecektir. Ancak, gayrimenkul için yapılan ve 39'uncu maddede yer alan giderler hasılattan indirilebilecektir. İşyeri sahibinin, böyle bir giderleri yoksa da ödenecek vergi tutarı da artmış olacaktır. Ancak önemle vurgulanmalıdır ki, işyerlerinde genelde stopaj usulü uygulanmaktadır. Yani, gerçek kişiler mülkiyetlerinde olan gayrimenkulleri stopaj yapmak zorunda olanlara kiraya verecek olurlar ise, kiracılar stopaj dahil brüt kira tutarı üzerinden stopaj yapmak zorundadırlar. Stopaj oranı da %20'dir ve elde edilen gelir tarifeye göre hesaplanacaktır ve stopaj yoluyla ödenen verginin üzerinde bir vergi doğması durumunda ödeme çıkabilecektir.
MESKENLERDE GöTüRü GİDER UYGULAMASINA SINIRLAMA GETİRİLMEKTEDİR
Gayrimenkullerin mesken olarak kiraya verilmesi halinde de götürü gider uygulaması mevcut kanunda olduğu gibi doğrudan %25 hasılattan indirim şeklinde uygulanamayacaktır. Tasarının 3'üncü maddesi uyarınca, elde edilen gayrimenkul sermaye iradının sadece taşınmazların konut olarak kiraya verilmesinden oluşması halinde, 26.000.-TL'yi aşmayan hasılatlarda 3.200.-TL istisna kazanç düşülecek ve kalan tutar olan (26.000.-3.200.=) 22.800.-TL'nin %25'i olan (22.800. x % 25=) 5.700.-TL götürü gider olarak düşülebilecektir. Bu durumda 26.000.-TL yıllık mesken kira geliri elde eden birisi (26.000- (3.200+5.700)=) 17.100.-TL üzerinden 2.885.-TL gelir vergisi ödeyecektir.
Kira gelirleri 26.000.-TL'yi aşanlarda ise götürü gider uygulaması farklı olacaktır. Elde edilen gelir 26.000.-TL'den fazla ancak 60.000.-TL'den az ise götürü gider tutarı %15'e düşecektir. örneğin 60.000.-TL meskenden kira geliri elde edildiği varsayıldığında hesaplama şu şekilde olacaktır.
60.000.-TL'den öncelikle 3.200.-TL istisna tutarı düşülecek, kalan tutar olan (60.000.-3.200.=) 56.800.-TL üzerinden %15 götürü gider tutarı düşülecektir. Bu durumda (56.800. x %15=) 8.520.-TL gider olarak dikkate alınabilecektir. Vergi matrahı ise, (60.000. – (3.200.+8.520.)=) 48.280.-TL olacaktır. 48.220.-TL'nin vergisi de 10.680.-TL'dir.
Bu düzenleme de kanaatimce anayasaya aykırı olduğu iddia edilebilecek bir husus bulunmaktadır. 26.000.-TL'ye kadar geliri olana %25 götürü gider indirimi hakkı tanınıyor, 60.000.-TL'ye kadar geliri olana %15 götürü gider hakkı tanınıyor. Ancak, 60.001.-TL ve üzerinde geliri olana ise götürü gider indirimi imkanı tanınmıyor. Yani, 60.000.-TL geliri olan 10.680.-TL vergi öderken 60.001.-TL geliri olan 12.981,27.-TL vergi ödüyor. Dolayısıyla 1.-TL fazla gelir elde eden (12.981,27-10.680.=) 2.301,27.-TL fazla vergi ödemiş oluyor. Hemen belirtelim ki, bu hesaplamada 3.200.-TL istisna tutarı gelirden düşülmüş ve başkaca indirilebilecek bir gider olmadığı kabul edilmiştir.
Yukarıda ele aldığımız sorunun giderilebilmesi için tasarı bu haliyle çıkmamalıdır. O halde olması gereken uygulama nasıldır?
örneğin, meskenden 100.000.-TL kira geliri elde ediliyor ise, 26.000.-TL'ye kadar olan tutara %25, 26.000.-TL ile 60.000.-TL arası olan gelire (60.000-26.000= 34.000.-TL) %15 götürü gider uygulanabilir. 60.000.-TL üzerindeki gelir olan (100.000.-60.000=) 40.000.-TL'ye ise hiç götürü gider uygulanmaz. Böylelikle herkese eşit uygulama yapılmış olur. Aksi türlü 1.-TL için 2.301,27.-TL gibi bir vergi ödenmek zorunda kalınır ki bu haksız bir uygulama olacağı gibi mükellefleri de gelirlerini düşük gösterme gayretine itebilir. 60.000.-TL'ye kadar olan tutar resmi olarak bankadan geçirilirken 60.000.-TL'nin üzerindeki geliri elden tahsil etmek gibi durumlar doğabilir. Bunu engellemek için götürü gider indiriminden 60.000.-TL'ye kadar olan bütün gelirler yararlanmalıdır.
Diğer yandan götürü gider uygulamasından yararlanacak olanların ayrıca Tasarının 39'uncu maddesinde yer alan türden gerçek giderleri bulunması durumunda götürü gider tutarının üzerindeki giderlerini indirim konusu yapabilecekleri tabidir. Yani, 5.000.-TL gerçek gider yapılmış ama örneğin 6.000.-TL götürü giderden yararlanılmış ise 5.000.-TL ayrıca gider olarak dikkate alınamayacaktır.