Değerli okurlarımız bilindiği üzere e-fatura uygulamasına 2013 yılında geçilmeye başlandı ve e-defter uygulamasına ise zorunluluk kapsamında olan firmaların bazıları 2014 yılında geçti ve bazıları da 2014 yılının sonuna kadar geçeceklerdir. Bugünkü yazımızın konusunu e-fatura düzenlemek zorunda olan firmaların e-defter tutmalarının zorunlu olup olmadığı ve e-defter tutmak zorunda olan mükelleflerin e-fatura düzenlemek zorunda olup olmadığı konusu oluşturacaktır. E-defter tutma zorunluluğu 1.1.2015 itibariyle başlayacağı için uygulamada birçok sorun bulunmaktadır ve gelen sorulardan anladığımız kadarıyla uygulama oturmamıştır. Bu yazıda uygulamada yaşanan sorunlar ele alınacak sorulara cevaplar verilecektir.

 

E-FATURA DüZENLEMEK İSTEYENLERLE İLGİLİ DüZENLEME NASILDIR?

 

397 numaralı VUK Genel Tebliğinin '4. e-Fatura Uygulamasından Yararlanma' başlığında yer alan düzenlemeye göre, (424 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değişen bölüm) '4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232 nci maddesi uyarınca fatura düzenlemek zorunda olan mükelleflere bu Tebliğde getirilen usul ve esaslar çerçevesinde e-Fatura gönderme ve/veya alma izni verilmesi uygun görülmüştür. (Tebliğin 8 inci bölümünde yer alan istisna hariç olmak üzere)

 

Uygulamadan yararlanmak isteyen mükelleflerin, başvuru işlemlerini www.efatura.gov.tr internet adresinde yayımlanan başvuru kılavuzuna uygun olarak yerine getirmeleri gerekmektedir.

 

Başkanlık tarafından yapılan değerlendirme sonrasında başvuruları uygun bulunan mükelleflerin kullanıcı hesapları Başkanlıkça tanımlanacak ve aktive edilecektir.

 

Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından kullanıcı hesabı aracılığı ile e-Fatura gönderme ve/veya alma işlemleri gerçekleştirilecektir.

 

Tüzel kişi mükellef olmayan ve e-fatura göndermek ve/veya almak isteyen kurum, kuruluş ve işletmelerin uygulama karşısındaki durumu ve uygulamadan yararlanma prosedürleri, yapacakları başvuru üzerine Başkanlık tarafından belirlenecektir.'

 

Tebliğin 8'inci bölümüne göre, elektronik fatura çalışmaları kapsamında, Başkanlıkça Elektronik Fatura Kayıt Sistemi (EFKS) adı altında bir başlangıç adımı tasarlanmış ve sınırlı sayıda mükellef ile protokol imzalanarak uygulamaya konulmuştur.

 

Tebliğin 3 numaralı başlığına göre de, (421 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değişen paragraf) 'Elektronik Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerin birbirlerinden aldıkları mallar ve sağladıkları hizmetler için 1/9/2013 tarihinden itibaren elektronik fatura göndermeleri ve almaları zorunludur. Elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olmayan mükelleflere yaptıkları mal teslimi ve hizmet ifası için genel hükümler çerçevesinde kağıt fatura düzenlemeye devam edeceklerdir.'

 

397 numaralı Tebliğ uyarınca e-fatura kullanmak isteyen mükelleflerden, Başkanlık tarafından yapılan değerlendirme sonrasında başvuruları uygun bulunan mükelleflerin kullanıcı hesapları Başkanlıkça tanımlanacak ve aktive edilecektir ve böylelikle e-fatura kullanılmaya başlanılabilinecektir.

 

E-FATURA DüZENLEMEK VE E-DEFTER TUTMAK ZORUNDA OLANLAR KİMLERDİR?

 

Elektronik defter konusu 13.12.2011 tarih ve 28141 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan '1 numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği ' ile ve elektronik fatura konusu ise 05.03.2010 tarih ve 27512 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 397 seri numaralı V.U.K genel tebliği ile açıklığa kavuşturulmuştur. 14.12.2012 tarih ve 28497 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 421 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de, elektronik defter tutma ve elektronik fatura kullanmaya ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.Buna göre,

 

1- 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlar,

 

2- 4760 sayılı özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenler,

 

3- 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 25 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar,

 

4- 4760 sayılı özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenlerden 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 10 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar. 

 

1 ve 2 numarada yer alan mükelleflerin elektronik defter tutması ve elektronik fatura kullanması zorunludur. Bu mükellefler bakımından herhangi bir kriter bulunmamaktadır.

 

3 ve 4 numaralı fıkralarda bulunan mükelleflerde ise ciro kriteri bulunmaktadır. 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 25 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar başkaca bir kriter aranmaksızın elektronik defter ve fatura kullanacaklardır.

 

4760 sayılı özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenlerden 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 10 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar da elektronik defter ve fatura kullanmak mecburiyetindedirler.

 

421 Numaralı VUK Genel Tebliği veya 397 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında elektronik fatura uygulamasından yararlanan mükelleflerin birbirlerine yapmış oldukları mal teslimi veya hizmet ifaları için elektronik fatura düzenlemeleri zorunludur. Diğer mükellefler için ise kağıt fatura düzenleyebileceklerdir.

 

421 Nolu Tebliğ kapsamındaki mükelleflerden mal veya hizmet alan ve belirlenen hadlerin altında kalan mükelleflerin de istemeleri halinde elektronik defter ve elektronik fatura uygulamalarından yararlanabileceklerdir.

 

Elektronik defter ve fatura kullanma mecburiyetine giren mükelleflerin;

 

Elektronik fatura uygulamasına giren mükelleflerin 1/9/2013 tarihi itibariyle Gelir İdaresi Başkanlığı'na başvurması gerekmektedir. Elektronik Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerin birbirlerinden aldıkları mallar ve sağladıkları hizmetler için 1/9/2013 tarihinden itibaren elektronik fatura göndermeleri ve almaları zorunludur. Elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olmayan mükelleflere yaptıkları mal teslimi ve hizmet ifası için genel hükümler çerçevesinde kağıt fatura düzenlemeye devam edeceklerdir. 

 

Elektronik defter uygulamasına ise 2014 takvim yılı (Elektronik defter yazılımlarını kendi geliştiren mükelleflerin 1/9/2014 tarihi itibariyle elektronik defter test süreçlerini başarı ile tamamlamış olmaları gerekmektedir.) içerisinde geçmeleri zorunludur.

 

Diğer yandan 431 numaralı VUK Genel Tebliğinin 3'inci başlığı ile de aşağıda yer alan firmalara elektronik ortamda kayıt tutma zorunluluğu getirilmiştir. Elektronik ortamda kayıt tutma zorunluluğunu e-defter tutma zorunluluğu ile karıştırmamak gerekir. E-defter tutma zorunluluğuna 1, 2 numaralı Elektronik Defter Genel Tebliğleri, 421 numaralı VUK Genel Tebliği ile 58 ve 67 numaralı VUK Sirkülerlerinde yer verilmiştir. Bu zorunluluğa yukarıda yer verilmiştir. 431 numaralı VUK Genel Tebliğine göre kimlerin elektronik kayıt tutacakları aşağıda yer almaktadır. 

 

(1) Aşağıda yer alan mükellefler, Tebliğ ekinde yer alan konular itibarıyla belirlenen asgari içeriklere uygun kayıtları, elektronik ortamda oluşturmak ve istenildiğinde ibraz etmek üzere elektronik ortamda muhafaza etmek zorundadırlar. Bu kapsamda oluşturulacak kayıtların, söz konusu mükelleflerin tüm faaliyetlerine ilişkin olarak hazırlanması mecburidir.

 

a) 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı özel Tüketim Vergisi (öTV) Kanunu ekinde yer alan (I) sayılı liste kapsamında öTV mükellefiyeti olanlar ile öTV mükellefiyeti olmasa dahi aşağıdaki faaliyetlerde bulunanlar;

 

1) 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında bayilik, taşıma, dağıtıcı, depolama (deniz taşıtları dâhil), madeni yağ, serbest kullanıcı, ihrakiye teslimi, iletim, rafinerici ve işleme lisanslarından herhangi birisine sahip olanlar,

2) 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu kapsamında CNG, depolama, toptan satış, dağıtım, iletim, ithalat ve ihracat lisanslarından herhangi birisine sahip olanlar,

3) 2/3/2005 tarihli ve 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu kapsamında dağıtıcı, depolama, taşıma ve otogaz bayilik lisanslarından herhangi birisine sahip olanlar,

 

b) özel Tüketim Vergisi Kanunu ekinde yer alan (III) sayılı listenin B cetvelinde yer alan ürünlerle ilgili olarak,

 

1) Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan Tütün Ticareti Yetki Belgesi almış gerçek ve tüzel kişiler,

2) Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan üretim ve Faaliyet Uygunluk Belgesi almış gerçek ve tüzel kişiler,

3) Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan üretim ve Faaliyet Uygunluk Belgesi almış gerçek ve tüzel kişilerin mamullerinin, Toptan Satış Belgesi sahibi mükelleflere pazarlama ve dağıtımını gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişiler.

(2) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamındaki kurum, kuruluşlar, kamu iktisadi kuruluşları ve sermayesinin yüzde 50 veya daha fazlası kamuya ait olan kurum ve kuruluşlar yukarıda belirlenen kapsamın dışındadır.

 

431 numaralı Tebliğ ile belirlenen usul ve esaslara uygun kayıtların, elektronik ortamda oluşturulması ve istenildiğinde ibraz edilmek üzere yine elektronik ortamda muhafaza edilmesi zorunludur. Tebliğ ekinde belirlenen konulara ilişkin kayıtlar, Tebliğ ekinde belirlenen asgari içeriğe sahip olacak şekilde ve yasal defterlerin tutulduğu para birimi kullanılarak oluşturulur. Ancak mükellefler, ihtiyaç duymaları halinde söz konusu kayıtlara, belirlenen asgari içeriğe ilave bilgiler de ekleyebilirler. Bu durumda, muhafaza ve ibraz yükümlülüğü ilave bilgileri de kapsar.

 

Mükellefler, 431 numaralı Tebliğ kapsamındaki kayıtlara ilişkin oluşturma işlemini, işlemlerin yasal defterlere kaydedilmesi ile birlikte tamamlamak zorundadır.

 

E-DEFTER TUTMAK ZORUNDA OLAN MüKELLEFLERİN TAMAMI E-FATURA DüZENLEMEK ZORUNDA MIDIR?

 

1 numaralı Elektronik Defter Genel Tebliğinin 3.1.1 bölümüne göre,

 

Defterlerini elektronik ortamda oluşturmak, kaydetmek, muhafaza ve ibraz etmek isteyen gerçek ve tüzel kişi mükelleflerin aşağıda yer alan şartları taşımaları gerekmektedir.

 

a) Gerçek kişi mükelleflerin 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu hükümleri çerçevesinde üretilen nitelikli elektronik sertifikaya sahip olmaları,

b) Tüzel kişi mükelleflerin 397 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan belirlemeler çerçevesinde elektronik fatura uygulamasından yararlanma iznine sahip olması ve bu çerçevede Mali Mühür temin etmiş olması, 

c) Elektronik defter tutulması, kaydedilmesi, onaylanması, saklanması ve ibrazında kullanılacak yazılımın uyumluluk onayı almış bir yazılım olması.

 

1 numaralı Elektronik Defter Tebliğine göre, elektronik ortamda defter tutmak isteyen tüzel kişi mükelleflerin elektronik fatura uygulamasından yararlanması gerekmektedir. Aşağıda ise, e-fatura zorunluluğunda olmayan ancak e-fatura uygulamasından yararlanan mükelleflerin durumu ele alınacaktır.   

 

E-FATURA KAPSAMINDA OLAN FİRMALARIN TAMAMI E-DEFTER TUTMAK ZORUNDA MIDIR?

 

Yukarıda yer alan başlıkta e-defter tutmak zorunda olan tüzel kişi mükelleflerin e-fatura düzenlemek zorunda olduklarını belirtmiştik. Ancak, e-faturadan isteğe bağlı olarak yararlanan ancak e-defter zorunluluğu kapsamına girmeyen firmalar için aynı şey söylenemeyecektir. İsteğe bağlı olarak e-fatura düzenleyen firmaların e-deftere geçmek zorunda olduğuna yönelik bir düzenleme bulunmamaktadır. 

 

Uygulamada e-fatura düzenlemek zorunda olan mükelleflerin tamamının e-defter tutma zorunluluğu olduğu yönünde bir algı vardır ve bu doğru değildir. Ancak, tersi durumda yani, e-defter tutmaları zorunlu olan firmaların e-fatura düzenlemeleri gerekmektedir.  

 

E-DEFTER TUTMA ZORUNLULUĞUNDA 421 NUMARALI TEBLİĞ İLE BELİRLENEN HADLER DEĞİŞMİŞ MİDİR?

 

Bilindiği üzere 421 numaralı VUK Genel Tebliği ile 2011 yılı rakamlarına göre hadler belirlenmişti. 421 numaralı Tebliğ sonrasında yeni bir had belirlenmiş değildir. Dolayısıyla, e-defter zorunluluğunda 421 numaralı Tebliğ düzenlemeleri dikkate alınacaktır.

 

www.dkrdenetim.com