Gazeteport/Thelira 18.06.2014 Tarihli "Anonim şirket genel kurullarında denetçi seçilecek midir?" Başlıklı Ekrem Öncü Köşe Yazısı
- 18 Haziran 2014
Ekrem öncü
Anonim şirket genel kurullarında denetçi seçilecek midir?
Takip eden okurlarımızın bileceği üzere, daha önce de bağımsız denetim dışı kalan anonim şirketlerde denetimin bilmeceye dönüştüğünü birkaç defa ele almıştım. Konu ile ilgili olarak çok sayıda soru geldiğinden, anonim şirketlerin denetimi meselesini tekrar gündeme taşımak zorunluluk oldu.
Okurlarımız anonim şirketlerde 2013 dönemi için olağan genel kurul yapacaklarını ve bu genel kurullarda denetçi seçip seçmeyecekleri konusunda tereddüte düştüklerini dile getirmekteler. Baştan ifade edelim ki, bu tereddüt yerinde ve haklı bir tereddüttür. Nitekim, bağımsız denetim dışı kalan anonim şirketlere denetçi seçme zorunluluğu 11.05.2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 6455 sayılı Kanunun 80'inci maddesi ile gelmişti. Ancak, Kanun Yönetmelik çıkarılacağını, denetçi ve denetime ilişkin belirlemelerin bu Yönetmelikte yer alacağını düzenlemekte idi. Aradan 13 aydan fazla süre geçmesine rağmen Yönetmelik çıkmış değildir. Dolayısıyla bağımsız denetim dışı kalan şirketlerin denetçi seçip seçmemeleri konusundaki düşüncelerime yazımın ilerleyen bölümünde yer vereceğim.
6102 sayılı Kanunla öncelikle tüm sermaye şirketleri bağımsız denetime tabi tutulmuş ve gelen tepkiler üzerine bundan vazgeçilerek 6335 sayılı Kanunla denetime tabi olacak firmaları belirleme yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmişti. Böylece de Eski TTK uyarınca en azından murakıplar tarafından denetlenen anonim şirketlerin çok büyük çoğunluğu (100.000 anonim şirket olduğu kabul edilirse bunların yaklaşık 96.000'i) tamamen denetim dışı kalmıştı.
Denetimde bu boşluğu gören Gümrük ve Ticaret Bakanlığı anonim şirketlerin tamamen denetim dışı kalması sonucu bir çalışma yapmış ve 11.05.2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 6455 sayılı Kanunun 80'inci maddesi ile 6102 sayılı TTK'nın 397'nci maddesine aşağıdaki 5 numaralı fıkra eklenmişti. Bu düzenleme aşağıdaki gibidir.
'MADDE 80 – 6102 sayılı Kanunun 397 nci maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
'(5) Dördüncü fıkra kapsamı dışında kalan anonim şirketler ile 4572 sayılı Kanun kapsamındaki kooperatifler ve bunların bağımsız denetime tabi olmayan üst kuruluşları bu fıkra hükümlerine göre denetlenir. Denetime ilişkin usul ve esaslar ile bu fıkra uyarınca denetim yapacak denetçilerin niteliklerine, uyacakları etik ilkelere, görev ve yetkilerine, seçilmelerine, görevden alınmalarına veya ayrılmalarına; denetimin ve denetim raporlarının içeriğine ve raporun genel kurula sunulmasına ilişkin hususlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Kanunun denetçinin sorumluluğuna ilişkin hükümleri, bu fıkra uyarınca denetim yapacak denetçilere de kıyasen uygulanır.'
Söz konusu düzenlemenin 'Denetime ilişkin usul ve esaslar ile bu fıkra uyarınca denetim yapacak denetçilerin niteliklerine, uyacakları etik ilkelere, görev ve yetkilerine, seçilmelerine, görevden alınmalarına veya ayrılmalarına; denetimin ve denetim raporlarının içeriğine ve raporun genel kurula sunulmasına ilişkin hususlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir' cümlesi Anayasa Mahkemesine götürülmüştü.
Anayasa Mahkemesi de 29 Ocak 2014 çarşamba Günü Saat 09.30'da Yapılan Mahkeme Toplantısında konuyu görüşmüş ve bu cümlenin Anayasaya aykırı olmadığını karara bağlamıştır. Böylece Anayasa Mahkemesi anonim şirketlerin denetimine ilişkin olarak gümrük ve ticaret bakanlığı ile bakanlar kurulunun ortaklaşa yönetmelik çıkarma yetkisinin iptal istemini reddetmiştir.
Ancak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Bakanlar Kurulunun anonim şirketlerin denetimine yönelik olarak ortak çıkaracakları Yönetmelik Taslağı yayımlanmış olmasına rağmen Yönetmelik hala çıkarılamamıştır. Halbu ki, bu Yönetmelik Taslağına göre, anonim şirketlerin 2013 dönemleri de denetime tabi olacaktır. Ancak birçok şirket olağan genel kurlarını yaptı ve bu genel kurullarda 2013 dönemi denetime tabi tutulmadı. Yine bu genel kurullarda 2014 dönemi için denetçiler de seçilmedi.
Bu nedenle yönetmelik çıkarılacak ise acilen çıkarılmalıdır. Yönetmelik çıkarılacak ise dememizin önemli bir nedeni bulunmaktadır. Bağımsız denetim dışı kalan anonim şirketlerin denetimi konusunda kanaatimce ciddi sıkıntılar bulunmaktadır. Bunun nedeni ise bağımsız denetim dışı kalacak olan anonim şirketlerin denetçilerinin aynen bağımsız denetçiler gibi sorumlu olacak olmalarıdır. Bu halde denetim usulleri de bağımsız denetimde olduğu gibi olacaktır.
Burada akıllara doğal olarak madem sorumlulukları bağımsız denetçiyle eşdeğer ve denetim usulleri de benzer olacak ise neden bu şirketler bağımsız denetime tabi tutulmamıştır? Bağımsız denetim ile anonim şirketler için getirilen denetimin farkı ne olacaktır?
İşte bu noktada anonim şirketler için getirilen denetim konusunda kafalar karışıktır ve Yönetmeliğin gecikme nedeni de budur. Acaba bu şirketleri bağımsız denetime tabi tutsak daha mı mantıklı olurdu sorusu sanırım kafaları kurcalamaktadır.
Sonuç olarak, bağımsız denetim dışı kalan anonim şirketlerin 2013 dönemi denetimi yapılmamıştır ve 2014 dönemi için de denetçi seçilmem
iştir. Yönetmelik çıkmadığı sürece denetçi seçimi de kanaatime göre mümkün değildir. Kim denetçi olarak seçilecektir? Bir bağımsız denetçi ile aynı sorumluluğu taşıyacak denetçi sıradan bir denetçi olmayacaktır. Diğer yandan, denetçi seçilmenin kıstası olmadığına göre denetçinin seçildiğini kabul edecek olsak dahi, bu denetçinin yapacağı denetim kabul edilecek midir? İşte bu nedenlerle kanaatime göre 2013 için yapılan olağan genel kurullarda, 2014 için denetçi seçilmeyecek ve 2013 dönemi denetime tabi tutulmayacaktır. Konu hakkında tereddütleri bulunanlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na başvurmalıdır.