Gazeteport/Thelira 24.03.2014 Tarihli "2013 yılında gelir elde edipte bu gelirleri beyan etmemek mümkün müdür?" Başlıklı Ekrem Öncü Köşe Yazısı
- 24 Mart 2014
Ekrem öncü
2013 yılında gelir elde edipte bu gelirleri beyan etmemek mümkün müdür?
Değerli okurlarımız bilindiği üzere Mart ayı gelir vergisi mükellefleri için beyan ayıdır. Bu yazımızda 2013 yılında elde edilen gelirlerden hangileri için beyanname verilmeyeceğini ve beyanname verilecek olsa bile hangi gelirlerin beyannameye dahil edilmeyeceğini ele alacağız.
Gelir Vergisi Kanununun (GVK) 86'ncı maddesinde hangi gelirler için beyanname verilmeyeceği ya da diğer gelirler için beyannameye bu gelirlerin dahil edilmeyeceği düzenlenmiştir. Buna göre,
- Tam mükellefiyette;
1) Gerçek usulde vergilendirilmeyen ziraî kazançlar için yıllık beyanname verilmeyecektir. Gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerden GVK 53'e göre yıl içinde yapılan tevkifatlar nihai olarak bunların vergi yükü olacaktır. Ayrıca beyanname verilmeyecektir.
2) GVK 75/15'de tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketlerinden ödenen iratlar düzenlenmiştir. GVK 75/16'da ise bireysel emeklilik sisteminden yapılan ödemeler düzenlenmiştir. GVK'nın 75'inci maddesinin (15) ve (16) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilmeyecek, beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.
3) Gelir vergisinden istisna edilen kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı için beyanname verilmeyecek diğer gelirler için beyanname verilse bile istisna edilen tutarlar beyannameye dahil edilmeyecektir. Ancak hemen vurgulayalım ki, istisnadan yararlanma şartlarının taşınması gerekecektir. örneğin, GVK 21. Madde düzenlemesi uyarınca mesken kira geliri istisnasından tüm mükellefler yararlanamayacaktır. Yani istisnalar açısından istisnadan yararlanıp yararlanamama boyutuyla ayrıca değerlendirme yapmak gerekecektir.
Bu istisnalar aşağıdaki gibidir.
- Telif hakkı ve ihtira beratı kazanç istisnası (GVK Md.18)
Bu kazaç için özellikle belirtelim ki, bu istisnanın GVK 94/2-a'ya göre yapılacak tevkifata etkisi yoktur. Yani tevkifat yapmak zorunda olanlar %17 oranında gelir vergisi tevkifatı yapacaklardır. Yapılacak olan bu tevkifat nihai vergi olacaktır ve bu kazançlar için ayrıca beyanname verilmeyecektir.
- Mesken kira geliri istisnası (GVK Md. 21)
- Menkul sermaye iratları istisnası (GVK Md. 22/1)
- ücret İstisnaları (GVK Md. 23,24,25,26,27,28,29, Geçici 64, 68)
- Değer artışı kazancı istisnası (GVK Md. Mük. 80)
- Arızi kazanç istisnası (GVK Md. 82)
4) Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretlerin tutarı ne olursa olsun bu ücretler için beyanname verilmeyecektir ve başka gelirler için beyanname verilse dahi bu ücret gelirleri beyannameye dahil edilmeyecektir. Ancak, tevkifata tabi tutulmamış ücretlerin tutarı ne olursa olsun bu ücretler için yıllık beyanname verilecektir. (Bunun istisnası ise, GVK Md 64 diğer ücretlerdir)
5) Birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2013 için 26.000.-TL) aşmayan mükellefler de beyanname vermeyeceklerdir. örneğin birinci işverenden tevkif suretiyle vergilendirilmiş 150.000.-TL ücret elde edilmiş ve ayrıca ikinci iş verenden de tevkif suretiyle 16.000.-TL ve üçüncü işverenden de 9.000.-TL ücret elde edilmiş ise de beyanname verilmeyecek ve bu ücretler başka gelirler nedeniyle beyanname verilse bile beyannameye dahil edilmeyecektir. Hemen vurgulamak gerekir ki, beyanname verme sınırının tespitinde elde edilen ücretin brüt tutarı yani gelir vergisi tevkifatı yapılmadan önceki tutar esas alınacaktır.
Ancak, birden sonraki tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret tutarı 26.000.-TL'yi geçiyor ise bu kez tüm ücret gelirleri beyannameye dahil edilecek ve tevkif suretiyle ödenen vergiler mahsup edilecektir. İlk işvereni seçmek mükellefin takdirine bırakılmıştır (16 nolu GVK Sirküleri). Yukarıdaki örnekte üçüncü işverenden alınan ücret geliri 9.000.-TL değil de 15.000.-TL olmuş olsa idi bu kez üç işverenden alınan ücret gelirinin toplamı da (150.000+16.000+15.000=181.000.-TL) beyannameye dahil edilecekti.
6) Vergiye tâbi gelir toplamının [86'ncı maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2013 için 26.000.-TL) aşmaması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları için beyanname verilmeyecek, diğer gelirler için beyanname verilse bile bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.
Fakat beyanname verme sınırı olan 26.000.-TL'nin aşılması halinde bu gelirlerin tamamı beyannameye intikal ettirilecektir.
önemle vurgulamak gerekir ki, beyanname verme sınırının aşılması halinde be gelirlerin beyan edilip edilmeyeceğine bakılır iken, 26.000.-TL'nin aşılıp aşılmadığına bakılırken ücret gelirleri diğer gelirlerle ilişkilendirilmeyecektir. ücret geliri dışındaki diğer gelirler ise 26.000.-TL hesaplanır iken ayrıca değerlendirilecektir.
7) Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2013 yılı için 1.390.- lirayı(284 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2014 yılı için 1.390 TL.) aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için de yıllık beyanname verilmeyecek ve diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.
Buradaki 1.390.-TL'yi istisna gibi algılamamak gerekir. Nitekim bu sınır beyanname verip vermemeyi belirleyen bir sınırdır. 1.390.-TL'yi aşan bir gelir elde edilmesi halinde gelirin tamamı beyan edilecektir. Ayrıca 1.390.-TL'yi tespit ederken her bir gelir için ayrı ayrı değil tüm gelirlerin toplamı olarak bakmak gerekecektir.
Bu tür gelirlere örnek olarak, tevkifat uygulanmayan işyeri kira gelirleri, off-shore bankacılığından elde edilen faiz gelirleri, yurt dışından elde edilen repo, kar payı gibi gelirler, alacak faizleri, senet iskontosundan elde edilen iskonto bedelleri gibi gelirleri sayabiliriz.
- Dar mükellefiyette;
Dar mükellef olan gerçek kişiler, ticari kazançları, gerçek usulde tespit edilen zirai kazançları ve tevki yoluyla vergilendirilmemiş menkul sermaye iratları, gayrimenkul sermaye iratları, ve serbest meslek kazançları için yıllık beyanname vermek zorundadırlar.
Ancak bu gelirler için beyanname verilmiş olması halinde de tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek ve diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.
Sonuç olarak 2013 yılında hangi durumlarda elde edilen gelirler için beyanname verilmeyeceği ve beyanname verilmesi durumunda da hangi gelirlerin beyannameye ithal edilmeyeceği bu yazımızda ele alınmıştır. Konu oldukça tekniktir ve spesifik durumlarla karşılaşılması mümkündür.