Değerli okurlarımızın 6102 sayılı Yeni TTK ile tüm şirketler denetime tabi tutulacaktı, ancak gelen tepkiler üzerine bu uygulamadan 6335 sayılı yasa ile değişiklik yapılarak geri adım atılmış oldu.

 

6335 sayılı yasa ile Yeni TTK'nın 397'nci maddesine dördüncü fıkra hükmü eklenerek denetime tabi olacak şirketlerin Bakanlar Kurulunca belirleneceği düzenlenmiştir. Bilindiği üzere 6762 sayılı Eski TTK'nın 347 ve 354'üncü maddelerinde anonim şirketler bakımından denetim düzenlenmişti.

 

Eski TTK'ya göre, anonim şirketlerde, beşten fazla olmamak üzere bir veya birden çok murakıp bulunacaktı. Murakıplar, pay sahibi olan ve olmayanlar arasından ilk defa bir yıl için kuruluş umumi heyeti ve sonradan en çok üç yıl için umumi heyet tarafından seçileceklerdi. Ayrıca, murakıp tek ise, onun, birden fazla ise, yarısından bir fazlasının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması gerekmekteydi. Süreleri biten murakıplar tekrar seçilebilecekler, ancak murakıplar aynı zamanda idare meclisi azalıklarına seçilemeyecekleri gibi şirket memuru dahi olamayacaklardı. Görevleri biten idare meclisi azaları, umumi heyetçe ibra edilmedikçe murakıplığa seçilemeyeceklerdi. (Md. 347)

 

Eski TTK'ya göre, murakıplar; her yıl sonunda şirketin hal ve durumuna, idare meclisinin tanzim ettiği bilançoya ve sair hesaplara ve dağıtılmasını teklif ettiği kazançlara mütaallik idare meclisinin vereceği rapor ve sair evrak hakkındaki mütalaalarını genel kurula rapor etmek zorunda idiler. Böyle bir rapor alınmadan genel kurul bilanço hakkında bir karar veremeyecekti. Murakıplar, vazifelerini ifa esnasında idare işlerine ait olmak üzere öğrenecekleri noksanlık ve yolsuzlukları veya kanun yahut esas mukavele hükümlerine aykırı hareketleri, bunlardan mesul olanın üstü olan makama ve idare meclisi reisine ve mühim hallerde umumi heyete ihbar ile mükelleftiler. (Md. 354)

 

6762 sayılı Eski TTK uyarınca limited şirketlerde ise 20'nin üzerinde ortak bulunması halinde bir veya birden fazla murakıp bulundurma zorunluluğu bulunmakta idi. (Md 548)

 

6335 sayılı yasa ile yapılan değişiklikle denetime tabi olacak şirketleri Bakanlar Kurulu belirleyecektir. örneğin, Bakanlar Kurulu 5-10 milyon Türk Lirası üzerinde cirosu olan şirketleri denetime tabi tutacak olur ise, belirlenen haddin altında kalacak firmaların denetimi nasıl olacaktır?

 

Eski TTK bakımından anonim şirketlerde murakıp bulunması zorunlu idi ve limited şirketlerde 20 kişiden fazla ortağı bulunan şirketler murakıp bulundurmak zorunda idiler. Yeni TTK ile belirlenen ciro veya başka kriterlere girmeyen firmalar açısından denetimde bir boşluk doğmuş olacaktır. Kanunda bunların denetimine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.

 

Bağımsız denetim meselesi yoğun bir biçimde tartışılmaktadır, ancak örneğin Bakanlar Kurulunca çok daha yüksek bir ciro ya da standart belirlenmiş olursa bu ciro ya da standartın altında kalan firmalar denetime tabi tutulmayacaktır. Denetime tabi tutulacak firma sayısı çok sınırlı kalabilecektir. Hatta, YMM ve SMMM'lerin sayılarının bile çok altında firma sayısı olacaktır.

Bakanlar Kurulunca bütün anonim ve limited şirketler denetime tabi tutularak, denetlenecek şirketlerin kademelendirilmesi, küçük ve orta ölçekli şirketler için ve büyük çaplı şirketler için ayrı standartların konulması durumunda bu boşluk doldurulmuş olacaktır. Aksi türlü belirlenecek haddin altında kalacak firmalar için boşluk doğmuş olacaktır.