| Değerli borsagundem.com okuyucuları:
Bildiğiniz üzere geçtiğimiz günlerde başta sayın Başbakan olmak üzere hükümetin ekonomi kurmayları yeni teşvik paketini kamuoyuna açıkladılar. Bugünkü yazımızda söz konusu yeni paketin beraberinde neler getirdiğini bölge bazında incelemeye çalışacağız.
Daha önce uygulanan yatırım teşvik paketleri ile ilgili Bakan¬lar Kurulu Kararları Resmi Gazete'de yayımlanır sonrada kamuoyuna sayın Başbakan ye¬ni sistemi açıklardı. Ancak, bu defa açıklamalar öne alınmış ve yasal düzenleme Resmi Gazete'de henüz yayımlanmamıştır.
Dolayısıyla Teşviklerle ilgili açıkla¬malar yapılırken, basılı ve sözlü medyada yer alan bilgi, belgeler ve basına dağıtılan bültenler kullanılmıştır.
Hükümet, 2011 yılı seçimlerinden önce kamuoyuna verdiği demeçlerde, yeni bir teşvik sistemi üzerinde çalıştığını ve muhtemelen seçimlerden sonra söz konusu paketin kamuoyuna açıklanacağını belirtmişti. Konuyla ilgili olarak nihayet geçtiğimiz günlerde, 5 Nisan 2012 tarihinde, önce Başbakan sonra da Ekonomi Bakanı basın toplantıları ile medya ile paylaşılan bilgilerden yeni ya¬tırım teşvik sistemi hakkında bilgi sahibi olunmuştur.
Yeni sistemin temel amaçlarından biri, ihracatta emek yoğun teknolojiden bilgi yoğun teknolojiye geçmek ve ithalatta en çok ithal edilen ürünlerin milli üretiminin teşvik edilmesidir.
Yeni teşvik sisteminin 3 temel yaklaşımı;
- Genişleyen sektörel kapsam ,
- İşgücü maliyetlerinin azaltılmasına yönelik destekler ,
- Finansman imkanlarının genişletilmesi ,
olarak belirlenmiştir.
Yeni teşvik paketinde, Türkiye, sosyo-ekonomik şartlar ve gelişmişlik düzeyine göre altı bölgeye ayrılmış ve dört ana destekli bir teşvik programı öngörülmüştür. Son on yıllık sürece baktığımız da, Türkiye'de üç ayrı Teşvik Paketi ile kalkınmada değişik sistemler denenmiş fakat hedefler tutmamış ve istenilen başarıya ulaşılamamış¬tır. Yukarıda değindiğimiz üzere söz konusu yeni paket ile ilk defa il bazlı her bölgenin gelişmişlik düzeyine göre değişken bir teşvik sistemi uygulamaya konulacaktır. Bu sebeple Türkiye'deki bü¬tün iller teşvik kapsamına alınmıştır.
Yeni sistem ile bölge ve il bazında dağılım şu şekilde olacaktır:
Yeni teşvik sistemi, Başbakan'ın basın toplantısında da bahsettiği üzere 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere uygulamaya konulacaktır.. Ancak Yeni paketin başlangıç tarihine ilişkin, basında çıkan haberlerin ardından Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, teşvik paketinin başlangıç tarihinin Haziranın 15'i yada temmuzun 1'i (2011) olacak şekilde çıkacak kararnameye eklenebileceğinden bahsetmiştir. Kanaatimizce yeni yatırım teşvik sisteminde, hedeflenen amaç Türkiye'yi 2023 yılına taşıyacak geniş kapsamlı ve önemli bir hamle olduğuna göre, uygulama tarihinin öne alınarak uygulama süresinin uzatılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir.
Yeni paket aşağıdaki tablodan da görülebileceği üzere 4 ana bileşenden oluşacaktır. Yatırımın hangi bileşende yer aldığına, büyüklüğüne ve bölgeye göre farklı teşvikler söz konusu olabilecektir :
Tablodan da görüleceği üzere yeni teşvik paketinin; genel teşvik uygulamaları, bölgesel teşvik uygulamaları, büyük ölçekli yatırımların teşviki ve stratejik yatırımların teşviki şeklinde dört farklı teşvik unsurunu içerdiği görülmektedir. Genel Teşvik uygulamalarında bölge ayrımı yapılmamıştır. Teşvik edilmeyecek yatırım konuları ile diğer teşvik uygulamaları kapsamında yer almayan ve belirlenen asgari sabit yatırım tutarı şartını sağlayamayan yatırımlar hariç tutulmuş, bütün yatırımlar KDV istisnası ve Gümrük Muafiyeti destekleri ile desteklenmeye devam edilecektir.
Genel teşvik uygulamaları ile bölgesel teşvik uygulamaları eski sistemlerde de daha önce kullanılmıştı. Ancak bu paket için şu söylenebilir , büyük ölçekli yatırım teşvikleri ile stra¬tejik yatırım teşvikleri ilk kez bu sistemde birlikte yer almıştır. Bunların içerikleri olan teşvik ve destek unsurları da oldukça geniş kapsamlıdır. Faiz desteği ve KDV iadesini bunlara örnek olarak gösterebiliriz.
KDV iadesi destek unsurunda; yatırım yapanlar ilk kez KDV iadesi alabilecektir. Asgari 500 milyon lira tutarındaki yatırımlarda bina, inşaat harcamaları için KDV iadesi yapılacaktır. Bu çerçevede ilk defa uygulamaya konulan KDV iadesi desteği ile yatırımcıların, yatırım dönemindeki finansman yükünün hafifletilmiş olması hedeflenmektedir.
Yeni teşvik sistemi ile değişiklik yapılan destek unsurları şunlardır;
- Vergi indirimi,
- Faiz desteği,
- Sigorta pirimi işveren hissesi desteği.
Kamuoyuna ve basına yapılan sunum ve dağıtılan bültenlerde yeni teşvik sisteminnide uygulanacak teşvikler bölgesel bazda aşağıda tabloda yer aldığı şekliyle öngörülmektedir :
Tablodan da görüleceği üzere 6. bölgedeki yatırımcı çalıştırdığı işçinin aldığı asgari ücretle sorumludur ve gelir vergisi stopajı yapılmayacaktır.
Uluslararası alanda rekabet üstünlüğü sağlayacak büyük ölçekli yatırımlar için ;
- KDV istisnası,
- Gümrük vergisi muafiyeti,
- Vergi indirimi,
- Sigorta primi işveren hissesi desteği,
- Yatırım yeri tahsisi sağlanacaktır.
Yüzde elli dışa bağımlı olduğumuz ara mal ve ürünlerin üretimine yönelik stratejik yatırımlar için; bu yatırımların enerji ihtiyacını karşılamak üzere yapılacak yatırımlar da dahil olarak destek artırılacaktır. Doğalgaza dayalı enerji desteği verilmeyecektir. üstün teknoloji kullanılacak yatırımlar da aynı koşulda desteklenecektir. Stratejik yatırımlar cari açığın azaltılmasında önemli bir etken olacaktır. Stratejik yatırımlar nerede olursa olsun aynı destekten yararlanacaktır. Ancak sadece belli büyüklükteki stratejik yatırımlar için vergi indirimi uygulanacaktır. Stratejik yatırımları değerlendirme kriterleri şöyle belirlenecektir :
- İthalat bağımlılığı yüksek ara malı veya ürünlerin üretimine yönelik,
- Asgari yatırım tutarı 50 milyon TL olan,
- Yüzde 50'den fazlası ithalat ile karşılanan ,
- Asgari yüzde 40 katma değer üreten,
- üretilecek ürünle ilgili toplam ithalat degeri son 1 yıl itibariyle e az 50 milyon Dolar olan yatırımlar olarak belirlenmiştir.
Bakanlar Kurulu'nca hazırlanan resmi metni henüz görmeden edindiğimiz bültenlerden edindiğimiz izlenimlere göre yaptığımız değerlendirmeleri sizlerle de paylaşmak isterim. Yatırımları teşvik etmek, kamu kaynaklarından ödeme yapmak, vergi istisna ve muafiyetleri sağlamak devlet adına büyük fedakârlıklara katlanmak anlamına gelmektedir. Bunların devlet bütçesine ciddi bir yük getirmesi kaçınılmazdır. Devlet söz konusu bu ve benzeri teşvik paketleri ile bu fedakârlıkların karşılığını almak isteyecektir ki, bu son derece doğaldır. Amaca ulaşamayan teşvikler ve sübvansiyonlar Devlet için yarar sağlamayan aksine devlete ciddi anlamda mali külfet getiren bir yüktür.
Kanaatimizce söz konusu teşvik paketin yayınlanacak olan BKK kararı ile büyük ölçekli yatırımların yanında KOBİ'lere yönelik ilave destek unsurlarının da eklenmesi isabetli olacaktır.
Paket ile amaçlanan özellikle gelişmişlik düzeyinde en sonda yer alan ve 6. bölge olarak gösterilen 15 ile yatırımlarının seyrini önümüzdeki süreç gösterecektir. Bu anlamda 6. bölge için özel desteklerde düşünülmüşken akıbetini hep birlikte görme şansımız olacak. Umuyoruz ki hedeflenen rakamlara ve yatırımlara bu bölgede de ulaşılabilsin.
Sayın Devlet Bakanı Zafer çağlayan'ın da açıkladığı üzere ve yukarıda da değindiğimiz destek unsurlarının cari açık sorununa ne kadar faydasının olacağını bizlere zaman gösterecektir. Ancak kanaatimizce Türkiye'nin önünde ciddi bir problem olarak görünen ve adeta ekonominin yumuşak karnı olan cari açık probleminin çözümüne yönelik daha ciddi ve ileriye dönük kısa, orta ve uzun vadeli yapısal reformları gündeme almak gerekir kanaatindeyiz. Zira tek başına bir teşvik paketi bu anlamda yeterli gelmeyebilir. Durum böyle olunca yeni paket ile sanki bölgeler arası gelişmişlik farkının ortadan kaldırılmasından ziyade, cari açığın önlenmesi birinci öncelik gibi görünmektedir. Bilindiği üzere daha önce yayınlanan 4325 ve 5084 sayılı Kanun'lar ile ve 2009/15119 sayılı BKK ile uygulamaya konulan teşvik paketlerinden istenilen hedefe ulaşılamamış ve bölgesel farklılıkların ortadan kaldırılması hususunda başarılı olunamamıştır.
Toparlamak gerekirse açıklanan yeni teşvik paketinin iş dünyasından olumlu tepkiler aldığını söyleyebiliriz. Bu anlamda iş ve ekonomi dünyasından gelecek talepler ve yeni gelişmeler paralelinde Bakanlar Kurulu Kararı yayınlanana dek ihtiyaç duyulabilecek gerekli düzeltmelerin yapılacağını umut ediyoruz. |
