Yeni TTK madde 562/1'in a-f bentlerinde 64, 65, 66 ve 86'ncı maddelerinde yer alan düzenlemelere uyulmaması ve bunun cezai yaptırımı düzenlenmiş olup bu yazımızda söz konusu düzenlemeleri ve cezai yaptırımını ele alacağız.

Yeni TTK madde 64'te defter tutma yükümlülüğü düzenlenmiştir. Buna göre, yevmiye defteri, defteri kebir (büyük defter), envanter defteri, pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri tutulmak zorunda olan defterlerdir. Burada, kebir defterinin hem TTK'ya göre hem de Vergi Usul Kanunu'na (VUK) göre tutulmasının zorunlu olduğunu, ancak tasdik ettirilmemesi halinde VUK'a göre cezai yaptırımı yokken, TTK'ya göre cezai yaptırımın bulunduğunu vurgulamak yerinde olacaktır.

Yeni TTK ile Eski TTK'dan farklı olarak, gerçek kişi ve tüzel kişi ayırımı ortadan kaldırılmış olup, işletme büyüklüğü veya küçüklüğüne bakılmaksızın tüm tacirlerin yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri tutması zorunlu hale gelmiştir. Dolayısıyla, 01.01.2013 tarihinden itibaren işletme defteri tutulmayacaktır. Ayrıca, muhasebe işlemleri ile ilgisi olmayan pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri ticari defter olarak tanımlanmıştır. Bu defterler dışında kanun tutulacak defterlerin sayısını artırma yetkisini Türkiye Muhasebe Standartları Kuruluna vermiştir. Ancak bu Kurul, 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'nun Teşkilatı ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile ortadan kaldırılmıştır. KHK'nın 9/b maddesi uyarınca bu yetki Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'na verilmiştir.

Yeni TTK'nın 64/2 maddesi ile defterler ve gerekli diğer kayıtların fiziki dosyalama yanında elektronik ortamda, yani veri taşıyıcıları aracılığıyla tutulması yükümlülüğü de getirilmiştir. Tacir, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiş, bilgisayar kaydı veya benzer bir şekilde kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür.


Yeni TTK'nın 64/3 maddesi ile de, ticari defterlerin açılış ve kapanışlarının notere onaylatılması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Aynı fıkra hükmü uyarınca, şirketlerin kuruluşunda defterlerin açılışının ticaret sicili müdürlüklerince de onaylanabileceği düzenlenmiştir (istenmesi halinde noterlerce de onaylanabileceği tabiidir). Defterlerin kapanış onayları, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar yapılacağı belirtilmiştir (kapanış kayıtları yalnızca noterlere yaptırılabilecektir). Açılış onayının ise ne zaman yapılacağı kanunda düzenlenmemiştir ama ilkesel olarak, bu onayın ilk kaydın yapılacağı tarihten önce ve/veya faaliyet döneminin başlangıcından önce yaptırılması gerekecektir. Yeni TTK'da Eski TTK'nın aksine, ticari defterlerin tümü açılış ve kapanış onayına tabi tutulmuştur. Bunun gerekçesi ise, çift defter kullanımının olabildiğince önlenmesi olarak açıklanmaktadır.


Türkiye Muhasebe Standartlarına göre elektronik ortamda veya dosyalama suretiyle tutulan defterlerin açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları ile bu defterlerin nasıl tutulacağına Yeni TTK'da değinilmemiş, bu hususların Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Gümrük ve Ticaret Baklığı)'nca bir tebliğle belirlenmesi öngörülmüştür. Yeni TTK'nın ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdiklerine ilişkin bu düzenlemeleri 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecektir.


Yeni TTK 65'nci maddede ise defter tutma esasları hükme bağlanmıştır. Söz konusu maddede, defterler ve diğer kayıtların Türkçe tutulacağı, kayıtların eksiksiz, doğru, zamanında ve düzenli olarak yapılacağı ve düzeltmelerin nasıl yapılması gerektiği yer almaktadır. Ayrıca, defterlerin ve gerekli diğer kayıtların, olgu ve işlemleri saptayan belgelerin dosyalanması şeklinde ya da veri taşıyıcıları aracılığıyla tutulabileceği hükme bağlanmıştır. Ancak, bu şekilde tutulacak muhasebe ve kullanılan kayıt yöntemleri Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olacaktır. Yine, defterlerin ve gerekli diğer kayıtların elektronik ortamda tutulması durumunda, bilgilerin saklanma süresince bunlara ulaşılmasının ve bu süre içinde bunların her zaman kolaylıkla okunmasının temin edilmiş olması şarttır. Yeni TTK'nın 66'ncı maddesinde de, her tacirin, ticari işletmesinin açılışında ve her faaliyet döneminin sonunda, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarması gerektiği hüküm altına alınmıştır.


Yeni TTK'nın 86'ncı maddesinde, saklanması zorunlu olan belgeleri, sadece görüntü veya başkaca bir veri taşıyıcısı aracılığıyla ibraz edebilen kimsenin, giderleri kendisine ait olmak üzere,


-belgelerin okunabilmesi için gerekli olan yardımcı araçları kullanıma hazır bulundurmakla yükümlü olduğu,


-gereken durumlarda, belgeleri bastırmak ve bunların, yardımcı araçlarla ihtiyaç duyulmadan okunabilen kopyalarını sunmak zorunda olduğu, hükme bağlanmıştır.


Yeni TTK madde 562/1 fıkrasının a-f bentlerinde yer alan maddelerde belirtilen düzenlemelere uymayanların ikiyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılacakları hükme bağlanmıştır. 'Adli para cezası' ise, Türk Ceza Kanunu'nun 52'nci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, bir gün karşılığı olarak en az yirmi TL ve en fazla yüz TL esas alınarak, kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleir göz önünde bulundurularak takdir edilecektir. Bu durumda en az ikiyüz gün üzerinden verilecek cezanın maddi tutarı minimum 4.000.-TL ve maksimum 20.000.-TL olacaktır. İkiyüz günden fazla ceza verilmesi hallerinde ceza tutarları da buna bağlı olarak değişecektir.