| KAZANCIN BULUNMASI HALİNDE İNDİRİLECEK İSTİSNA VE İNDİRİMLER:
1-Risturn İstisnası (KVK Md. 5/i):
Kooperatif ortaklarının yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade edilen kısımlar ile aşağıda belirtilen kooperatiflerin ortakları için;
1) Tüketim kooperatiflerinde, ortakların kişisel ve ailevî gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların değerine,
2) üretim kooperatiflerinde, ortakların üreterek kooperatife sattıkları veya kooperatiften üretim faaliyetinde kullanmak üzere satın aldıkları malların değerine,
3) Kredi kooperatiflerinde, ortakların kullandıkları kredilere,
göre hesapladıkları risturnlar, kurumlar vergisinden müstesnadır.
Bu risturnların ortaklara dağıtımı, kâr dağıtımı sayılmaz. Risturnun nakden veya aynı değerde mal ile ödenmesi istisnanın uygulanmasına engel değildir.
Ortaklardan başka kimselerle yapılan işlemlerden doğan kazançlar ile ortaklarla ortaklık statüsü dışında yapılan işlemlerden doğan kazançlar hakkında risturnlara ilişkin istisna hükmü uygulanmaz. Bunların genel kazançtan ayrılmasında, ortaklarla yapılan iş hacminin genel iş hacmine olan oranı esas alınır.
Bu hükümler, 29/6/2004 tarihli ve 5200 sayılı Tarımsal üretici Birlikleri Kanununa göre kurulan Birliklerin üyeleri ile yaptıkları muameleler hakkında da uygulanır.
2-Ar-Ge İndirimi (KVK Md. 10/a):
Ar-Ge harcamalarının kapsamı ve istisna şartları, KVK ile 5746 sayılı Kanunda ve söz kanun tebliğlerinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
özetle, Ar-Ge çalışmaları, yapılan Ar-Ge harcamalarının hem amortisman yoluyla gider yazılması hem de beyanname üzerinden indirim yapılabilmesi imkanı ile teşvik edilmiştir. KVK 10/1-a ve 5746 sayılı Kanunun 3. maddesinde, Ar-Ge indirimine ilişkin hükümler yer almıştır.
KVK 10/1-a uygulamasında, mükelleflerin kendi Ar-Ge departmanını kurmaları zorunludur ve Ar-Ge indirimi bu çerçevede kullanılmaktadır. 5746 sayılı Kanun ise, Ar-Ge merkezlerinde ve kamu kurum kuruluşları, kanunla kurulan vakıflar veya uluslar arası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde yapılacak Ar-Ge harcamalarını düzenlemiştir.
Ar-Ge indirimi, matrahın yetersiz olması halinde süre sınırı olmaksızın gelecek yıllara devredilebilir. Sadece 5746 sayılı Kanuna göre, gelecek yıllara devreden indirim yeniden değerleme oranında artırılarak kullanılabilir. Tabi olarak 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge indiriminden yararlanmış olan mükellefler, KVK 10/1-a maddesine göre ayrıca Ar-Ge indiriminden yararlanamaz. Yine 5746 sayılı Kanuna göre, 500 ve üzerinde tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamasının bir önceki yıla göre artışının yarısı, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden indirim konusu yapılabilir.
3-Sponsorluk Harcamaları (KVK Md. 10/b):
3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; sözü edilen kanunlar uyarınca tespit edilen amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için %50'si kurumlar vergisi matrahının tespitinde, beyan edilen kurum kazancından indirilebilecektir.
Sponsorluk harcamaları, ticari kazancın elde edilmesi ile doğrudan ilişkili olmayan veya ilişkisi ölçülemeyen, sosyal amacı öne çıkan harcamalar olup ticari kazancın elde edilmesi ile doğrudan ilişkili olan reklam harcamalarından farklılık arz etmektedir.
Sponsor olan kurumun adının anılması koşuluyla,
• Resmi spor organizasyonları için yapılan saha, salon veya tesis kira bedelleri,
• Sporcuların iaşe, seyahat ve ikamet giderleri,
• Spor malzemesi bedeli,
• Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün uygun göreceği spor tesisleri için yapılan ayni ve nakdi harcamalar,
• Sporcuların transfer edilmesini sağlayacak bonservis bedelleri,
• Spor müsabakaları sonucuna göre sporculara veya spor adamlarına prim mahiyetinde ayni ve nakdi ödemeler
gibi harcamalar sponsorluk harcaması olarak değerlendirilecektir.
Spor sahalarına, sporcuların veya diğer ilgililerin spor giysilerinin ya da spor araç ve gereçlerinin üzerine yazılı veya elektronik sinyaller yardımıyla sanal olarak kurumun tanıtımının yapılmasını sağlayacak amblem, marka, isim ve benzeri işaretler konulması gibi doğrudan ticari fayda sağlayan ve kurumun tanıtımını amaçlayan harcamalar ise reklam harcaması olarak değerlendirilecektir.
Ayrıca, sponsorluk faaliyetinin yanında reklam ve tanıtım amacını da içeren işlemler nedeniyle yapılan harcamaların, sözleşmede belirtilmek ve emsaline uygun olmak şartıyla, reklam ve sponsorluk harcamaları olarak ayrıştırılabilmesi mümkündür. örneğin, bir kurumun, bir kulübe bonservis bedelini karşılayarak transfer ettiği bir sporcuyu aynı zamanda şirketin veya ürünlerinin tanıtımına yönelik reklamlarda kullanması halinde, reklam faaliyetine ilişkin harcamalar, bonservis bedelinden sözleşmede belirtilmek ve emsallerine uygun olmak şartıyla ayrıştırılabilecek ve reklam gideri olarak dikkate alınacaktır.
4-Bağış ve Yardımlar (KVK Md. 10/c):
Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere, köylere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının %5'ine kadar olan kısmı, kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir.
İndirilemeyen kısım diğer yıla nakledilemez.
Kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardımların tutarı, o yıla ait kurum kazancının %5'i ile sınırlıdır.
İndirilebilecek bağış ve yardım tutarının tespitinde esas alınan kurum kazancı, zarar mahsubu dahil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki [Ticari bilanço kârı – (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)] tutardır.
5- Eğitim ve Sağlık Tesislerine İlişkin Bağış ve Yardımlar (KVK Md. 10/ç):
Eğitim, sağlık ve bakım hizmetlerini geliştirmek ve devam ettirmek amacıyla yapılan harcamalar kurum kazancının tespitinde indirim unsuru olarak dikkate alınabilecektir.
• Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamaların,
• Söz konusu tesislerin inşası için yukarıda belirtilen kamu kuruluşlarına yapılan her türlü bağış ve yardımların,
• Mevcut okul, sağlık tesisi ve öğrenci yurtları ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezlerinin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan nakdi ve ayni bağış ve yardımların
tamamı kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
Sözü edilen tesislerin yapımı için bentte sayılan kuruluşlar dışında yer alan kamuya yararlı dernekler ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yapılan bağış ve yardımlar ise o yılki kurum kazancının %5'i ile sınırlı olmak üzere bu kapsamda indirim konusu yapılabilecektir.
Düzenlemedeki 'okul' ifadesinden, doğrudan eğitim-öğretim hizmetlerinin verildiği temel birimlerin anlaşılması gerekmekte olup rehberlik ve araştırma merkezi, mesleki eğitim merkezi, iş eğitim merkezi, mesleki ve teknik eğitim merkezi ve akşam sanat okulları da bu kapsamda değerlendirilecektir.
Düzenlemedeki 'sağlık tesisi' ifadesinden ise Sağlık Bakanlığınca sağlık tesisi kapsamında değerlendirilen kurum ve kuruluşların anlaşılması gerekmektedir. Ayni veya nakdi olarak yapılan bağış ve yardımların kurumlar vergisi mükelleflerince indirim olarak dikkate alınabilmesi için makbuz karşılığı yapılmış olması gerekli ve yeterlidir.
6-Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar (KVK Md. 10/d):
Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köyler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen işlem ve çalışmalara ilişkin harcamalar ile makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların % 100'ü, ilgili yıl kurum kazancından indirilebilecektir. İndirime konu iş ve işlemler ise, KVK'nın 10/d maddesinde, 10 başlık halinde sayılmıştır.
Bu çerçevede yapılacak bağış ve yardımlar için bağış yapılan projenin Kültür Bakanlığı tarafından desteklendiği veya desteklenmesinin uygun görüldüğüne ilişkin ilgili Bakanlığın yazısının kurumlar vergisi beyannamesi ekinde bağlı bulunulan vergi dairelerine verilmesi gerekmektedir.
7-Doğal Afetlere İlişkin Bağış ve Yardımlar (KVK Md. 10/e):
KVK'nın 10/1-d maddesi uyarınca, Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığı ile makbuz karşılığında yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı kurum kazancından indirilebilecektir.
8-Türkiye Kızılay Derneğine Yapılan Bağış veya Yardımlar (KVK Md. 10/f):
5904 sayılı Kanunla Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına eklenen ve 3/7/2009 tarihinden itibaren yürürlüğe giren (f) bendi ile kurumlar vergisi mükellefleri tarafından Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdî bağış veya yardımların tamamı, Kanunun yürürlük tarihinden itibaren kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirilebilecektir.
Anılan Derneğe yapılacak aynî bağış ve yardımlar ise Tebliğin "10.3.2.1. Kurum kazancının %5'i ile sınırlı bağış ve yardımlar" bölümünde yapılan açıklamalar çerçevesinde değerlendirilecektir.
Diğer taraftan, anılan Derneğin iktisadi işletmelerine yapılan bağış veya yardımların kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilmesi mümkün değildir.
9-Yatırım İndirimi İstisnası:
Bilindiği üzere, GVK'nun Geçici 69. maddesi hükmü uyarınca, Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin; 31/12/2005 tarihi itibarıyla mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarları ile;
GVK'nun Mülga Ek 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 ncı ve 19. maddeleri çerçevesinde başlanılmış olup, yatırım indiriminin hükmolunduğu kanun hükümlerine uygun olarak 01.01.2006 tarihinden itibaren devam eden yatırımlara ilişkin istisna tutarlarının, 31.12.2005 dönemindeki vergi oranları uygulanmak üzere (% 30 kurumlar vergisi oranı üzerinden) ve 2006-2007-2008 yılları kazançlarından indirilmek suretiyle üç yıl için kullanılması öngörülmüştür. Ancak Anayasa Mahkemesinin süre kısıtlaması ile ilgili olarak vermiş olduğu, 08.01.2010 tarih ve 27456 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olan iptal kararı çerçevesinde, 2010 yılı kazançlarına uygulanmak üzere, süre sınırlaması kaldırılmış fakat bu sefer, yatırım indirimi istisnası tutarının, cari vergi oranı (kurumlar vergisi oranı % 20) üzerinden ilgili yıl kazancının % 25'ini aşmaması hükmolunmuştur.
Son olarak Anayasa Mahkemesinin 9.2.2012 günlü ve E.2010/93, K.2012/20 sayılı kararıyla, GVK'nun Geçici 69. maddesindeki 'Şu kadar ki, vergi matrahlarının tespitinde yatırım indirimi istisnası olarak indirim konusu yapılacak tutar, ilgili kazancın % 25'ini aşamaz.' cümlesi kaldırılmış ve kararın Resmi Gazete yayımlanmasına kadar yürütmenin durdurulması kararı verilmiştir. Bahse konu karar, 18.02.2012 tarih ve 28208 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu halde, 09.02.2012 tarihinden itibaren mükellefler, 01.01.2006 öncesi başlamış olup da halen devam eden veyahut henüz indirim konusu yapamadıkları yatırım indirimi tutarlarının tamamını, süre ve kazancın belli bir oranı kısıtlaması olmaksızın kurum kazançlarından mahsup edebileceklerdir. Ancak Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümediğinden geçmiş dönemlere ilişkin bir düzeltme yapılması mümkün görünmemektedir.
Diğer taraftan 24.4.2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında yapılan yatırımlar için yatırım indirimi istisnasından yararlanılması halinde, GVK'nun Geçici 61 inci maddesi gereğince, yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında vergi kesintisi yapılacaktır.
SERKAN ELİDOLU'NUN 4. YAZISINI PAZARTESİ BURADAN OKUYABİLİRSİNİZ...
[email protected] |
