Bu yazımızın konusunu anonim şirketlerin esas sözleşme değişikliklerinin hangi koşullarda yapabilecekleri oluşturacaktır. Bilindiği üzere esas sözleşmeler şirketlerin anayasalarıdır ve esas sözleşmede belirli gruplara çok ciddi haklar verilebilmektedir. Şirket ortaklarına öncelikli uyarımız şirket sözleşmelerinin ortaklara çok ciddi haklar verebileceği gibi, ciddi hakları da ellerinden de alabileceğine yöneliktir.

 

Yeni TTK'nın 452, 453, 454 ve 455'inci maddeleri anonim şirketlerin esas sözleşme değişikliklerine ilişkindir.

 

452'nci madde uyarınca, genel kurul, aksine esas sözleşmede hüküm bulunmadığı takdirde, kanunda öngörülen şartlara uyarak, esas sözleşmenin bütün hükümlerini değiştirebilir; müktesep ve vazgeçilmez haklar saklıdır.

 

453'üncü maddeye göre, genel kurul, esas sözleşmenin değiştirilmesi için toplantıya çağrıldığı takdirde; 333 üncü madde uyarınca Gümrük ve Ticaret Bakanlığının izninin alınmasının gerekli olduğu şirketlerde izni alınmış (yani kuruluşu Gümrük ve Ticaret Bakanlığının iznine tabi şirketlerde, esas sözleşme değişikliği için de aynı Bakanlıktan izin alınacaktır), diğer şirketlerde, yönetim kurulunca karara bağlanmış bulunan değişiklik taslağının, değiştirilecek mevcut hükümlerle birlikte 414 üncü maddenin birinci fıkrasının birinci cümlesinde belirtildiği şekilde ilanı gerekir. Genel kurulun kararına 421 inci maddede öngörülen nisaplar uygulanır.

 

Esas sözleşme değişikliğinde çağrı nasıl yapılacaktır?

 

Anonim şirketlerde genel kurula çağrı 414'üncü madde ile düzenlenmiştir. Buna göre,genel kurul toplantıya, esas sözleşmede gösterilen şekilde, şirketin internet sitesinde ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanan ilanla çağrılır. Bu çağrı, ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılır. Pay defterinde yazılı pay sahipleriyle önceden şirkete pay senedi veya pay sahipliğini ispatlayıcı belge vererek adreslerini bildiren pay sahiplerine, toplantı günü ile gündem ve ilanın çıktığı veya çıkacağı gazeteler, iadeli taahhütlü mektupla bildirilir. Sermaye Piyasası Kanununun 11 inci maddesinin altıncı fıkrası hükmü saklıdır.

 

Esas sözleşme değişikliği kararları hangi çoğunlukla alınacaktır?

 

Buna ilişkin düzenlemeye TTK'nın 421'inci maddesinde yer verilmiştir. Esas sözleşme değişikliği şirketlerin anayasasını değiştirme niteliğinde olduğundan konu özel olarak düzenlenmiştir. Maddenin başlığı da, 'Esas sözleşme değişikliklerinde toplantı ve karar nisapları' şeklindedir. Maddeye göre,

 

(1) Kanunda veya esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde, esas sözleşmeyi değiştiren kararlar, şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği genel kurulda, toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınır. İlk toplantıda öngörülen toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilir. İkinci toplantı için toplantı nisabı, şirket sermayesinin en az üçte birinin toplantıda temsil edilmesidir. Bu fıkrada öngörülen nisapları düşüren veya nispî çoğunluğu öngören esas sözleşme hükümleri geçersizdir.

 

(2) Aşağıdaki esas sözleşme değişikliği kararları, sermayenin tümünü oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin oybirliğiyle alınır:

a) Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararlar.

b) Şirketin merkezinin yurt dışına taşınmasına ilişkin kararlar.

 

(3) Aşağıdaki esas sözleşme değişikliği kararları, sermayenin en az yüzde yetmişbeşini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır:

a) Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi.

b) İmtiyazlı pay oluşturulması.

c) Nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması.

 

(4) İkinci ve üçüncü fıkralarda öngörülen nisaplara ilk toplantıda ulaşılamadığı takdirde izleyen toplantılarda da aynı nisap aranır.

 

(5) Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören şirketlerde, aşağıdaki konularda karar alınabilmesi için, yapılacak genel kurul toplantılarında, esas sözleşmelerinde aksine hüküm yoksa, 418 inci maddedeki toplantı nisabı uygulanır:

a) Sermayenin artırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri.

b) Birleşmeye, bölünmeye ve tür değiştirmeye ilişkin kararlar.

 

418'inci maddeye göre, genel kurullar, bu Kanunda veya esas sözleşmede, aksine daha ağır nisap öngörülmüş bulunan hâller hariç, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır. Bu nisabın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda anılan nisaba ulaşılamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmaz. Kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilir.

 

 

(6) İşletme konusunun tamamen değiştirilmesi veya imtiyazlı pay oluşturulmasına ilişkin genel kurul kararına olumsuz oy vermiş nama yazılı pay sahipleri, bu kararın Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanmasından itibaren altı ay boyunca payların devredilebilirliği hakkındaki kısıtlamalarla bağlı değildirler.

 

Esas sözleşme değişikliği tescil ettirilecek midir?

 

455'inci maddede de düzenlendiği üzere, esas sözleşmenin değiştirilmesine ilişkin genel kurul kararı, yönetim kurulu tarafından, şirket merkezinin ve şubelerinin bulunduğu yerin ticaret siciline tescil edilir; ayrıca ilana bağlı hususlar ilan ettirilir; tescil ve ilan edilen karar şirketin internet sitesine konulur. Değiştirme kararı üçüncü kişilere karşı tescilden önce hüküm ifade etmez.

 

Değerli okurlarımız özellikle yeni kurulan şirketlerde esas sözleşmenin oluşturulması hayati derecede öneme sahiptir. Tek kişilik şirketlerde sorun teşkil etmeyebilir ancak birden fazla ortaklı olan şirketlerin esas sözleşmelerini ayrıntılı olarak düzenlemeleri sonradan çıkacak sorunları çözmede oldukça önemli olacaktır. Anonim şirketlerde imtiyazlı paylarda esas sözleşme değişiklikleri çıkarmayı düşündüğümüz TTK yorum kitabımızda ayrıca değerlendirilecektir.